Ek was in Desember 2021 by my ma in Mosselbaai. En die hele Desember sê sy vir my sy voel nie lekker nie. Dis asof sy die hele tyd naar en moeg is. Ons dink eers dis die pille wat sy drink. En ons stuur haar vir allerhande toetse en ondersoeke, maar ons kry nie ons vinger op die probleem nie.
Drie maande later word sy gediagnoseer met aggresiewe kanker wat versprei het uit haar eierstokke na haar hele lyf. En sy is te swak vir chemoterapie. Ons kry vir haar ‘n hospitaalbed by haar huis, sodat haar hondjie ook by haar kan lê. En ons kry vir haar ‘n verpleegster wat haar kan help omdraai en opstaan, en ons kry allerhande dingetjies in plek vir haar om haar so gemaklik moontlik te maak. Ons kry vir haar ‘n klokkie om te druk as sy ons hulp nodig het. En pienk goed om te drink om seker te maak sy kry haar vitamiene en dinge in.
En so word haar wêreld oornag baie kleiner. Sy lê net in die kamer. Sy kan nie meer loop nie. Druk net elke nou en dan die knoppie, dan help die verpleegster haar om op die toilet te kom. En as sy dan weer gaan lê, dan is sy heel uitasem.
En dit vir my sleg om my ma so te sien. Hoe die kanker haar opvreet. Hoe sy elke keer as ek haar sien voor my wegkwyn. Elke keer as ek kans kry, spring ek in ‘n bussie om by haar uit te kom. Knyp hier ‘n Vrydag af, of daar ‘n Maandag. En dan sit ek langs haar bed. En ons lag. En ons huil. En ek maak seker dat alles wat gepraat moet word, gepraat word. Want môre mag te laat wees.
En so spring ek die naweek van die 30ste April 2022 in die bussie en ry deur van Somerset Wes af. Om die naweek langs haar bed te kan sit en haar te ondersteun. Net by haar te kan wees.
En toe ek in haar kamer instap, sê sy dadelik vir my dat sy iets het om vir my te vertel. Grootoog. En ek gaan sit met my koppie koffie en luister.
Sy vertel dat sy een nag wakker word. En sy sien ‘n prentjie geteken teen die muur. Sy het haar hele lewe lank geskilder – so ek dog eers sy het ‘n skildery gesien wat iemand teen die muur opgehang het. Nee, sê sy. Dit was iemand wat dit teen die muur geteken het. Sy sê dat sy ‘n groot geel wolk sien. Amper soos in die Bybel van die wolk wat die Israeliete gelei het in die dag. Maar dit was heldergeel. En toe sien sy die woorde wat geskryf word op die wolk – “Terug na my Vader toe…”.
En onder die wolk sien sy ‘n klein mannetjie met ‘n hoed op. En iets soos ‘n vurk. Maar sy sê hy is regtig klein, en sy is glad nie bang vir hom nie. En sy kan ook sien hy is skelm. En hy maak ook nie oogkontak nie. Kyk af.
En aan die linkerkant van die prentjie sien sy haar wolkie wat op pad is na die geel wolk toe. En onder haar wolkie sien sy haar hele lewe, wat sy gedoen kon kry in haar lewe. Haar studies, haar oorsese reise, haar drie kinders, haar huwelik, haar kuns.
En sy sê dat daardie prentjie elke dag presies dieselfde lyk teen die muur. Maar net vir drie dae. Die vierde dag is die prentjie weg. Nie meer teen die muur nie. Skoonveld.
En toe vra ek haar wat sy dink die “prentjie” beteken. En sy kyk my verbaas aan asof sy wil sê:” Maar kry jy dit nie? Dis dan absoluut voor die hand liggend.”
Sy vertel my dat sy na die geel wolk moet stap – elke dag. En haar oog net daarop moet fokus. Terug na haar Vader toe.
En ek vra:” Maar wat van die klein mannetjie? Hoekom is hy in die prentjie?”. Weer kyk sy my verstom aan.
Asof sy nie kan glo dat ek so simpel vraag kan vra nie.
Toe sê sy: “Hy is altyd daar…”.
Boeta se les:
Yanik – ons gaan almal hierdie pad stap wat Ouma nou stap. Sommige van ons gaan miskien, soos Ouma, op ‘n bed moet wag. Ander se pad is miskien makliker, waar hulle skielik weggevat word. Maar ons gaan die pad moet stap.
Elkeen van ons.
En wat Ouma vir my probeer sê deur haar prentjie is eintlik iets ongeloofliks. Die geel wolk is die glorie van God. Dis die misterie. Dis waar haar Vader is. En soos sy sê, die woorde op die prentjie het vir haar gesê:” Terug na my Vader toe…”.
Maar soos sy daar lê, kan sy kies. Elke dag. Sy kan kies of sy na die geel wolk wil kyk en daarnatoe stap.
Of sy kan fokus op die klein mannetjie. Dan kyk sy vas in haar pyn. Haar bekommernisse. Haar spyt. Haar situasie. Haar verlies. Haar siekte.
Maar in haar eie woorde: “Ek is nie bang vir hom nie. Hy is klein. Baie klein.”
Daar was iemand wat haar 14-jarige dogterjie moes afstaan aan die dood. Sy skryf:
There is no map for the landscape of loss, no established itinerary, no cosmic checklist, where each item ticked off gets you closer to success. You cannot succeed in mourning your loved ones. You cannot fail. Nor is grief a malady, like the flu. You will not get over it. You will only come to integrate your loss. . . . The death of a beloved is an amputation. You find a new center of gravity, but the limb does not grow back.
With reticence at first, and then with mounting courage, I dared to mourn my child. From the very beginning I suspected that something holy was happening and that if I were to push it away, I would regret it for the rest of my life. There was this sense of urgency, as if turning from death meant turning from my child. I wanted to offer Jenny the gift of my commitment to accompany her on her journey away from me, even if to do so simply meant dedicating my heartbeat and my breath to her and paying attention.
And so I showed up.
When a feeling I did not think I could survive would threaten to engulf me, I practiced turning toward it with the arms of my soul outstretched, and then my heart would unclench a little and make space for the pain. Years of contemplative practice had taught me just enough to know better than to believe everything I think—how to shift from regretting the past and fearing the future to abiding with what is. In this case, a totally [messed up] thing. The ultimate [messed up] thing. I sat with that.
I did not engage in this practice to prove something to myself or anyone else. I was not interested in flexing my spiritual muscles. I did it for Jenny. My willingness to stay present through this process was an act of devotion. By leaning into the horror and yielding to the sorrow, by standing in the fire of emptiness and saying yes to the mystery, I was honoring my child and expressing my ongoing love for her. It was not mere mindfulness practice; it was heartfulness practice
Maribai Starr
Hierdie tannie kon regkry om iets in woorde om te sit van hoe ek voel.
Daar waar die Disprin oplos.
As iemand doodgaan, dan is iets heiligs besig om plaas te vind. Maar dis ook ‘n tipe amputasie vir die wat agterbly. Dis seer. Dis nie soos ‘n griep wat verbygaan nie.
Staan in die vuur van jou eie leegheid wanneer dit gebeur, en omhels die misterie. Uit eerbied vir die een wat op pad is na die geel wolk toe. Dis moeilik. Ek kry dit nie heeltemal reg nie. Maar ek probeer.
En as dit jou beurt is, fokus op die geel wolk. Weet dat klein mannetjie ook in die prentjie gaan wees. Altyd.
Maar hy is klein.
Jy hoef nie vir hom bang te wees nie.
Vra vir Ouma. Sy weet!
Lief vir jou
Pappa
