Kategorie: Boeta se lesse

Vrees…

5 letters, maar dis ‘n groot woord.  En vir baie lank in my lewe het ek geveg teen hierdie reus genaamd vrees. En dan moet ek bieg – baie keer in my lewe het Vreesreus my gewen. Maar daar was ‘n paar kere wat ek hom lekker onder sy gat geskop het.

1980.  Ek was in Pionierspark laerskool in Windhoek! Standerd 4! Ek was maar my hele lewe nooit deel van die binnekring nie, maar hierdie jaar was ek baie erg aan die buitekant van alles. Maer, en sonder vriende…! En die outjie in die skool met die rykste pa daag my uit vir ‘n “fight” na skool omdat my pa Dirk Mudge se party – die DTA – ondersteun het en sy pa AKTUR – die meer regse party! Ek was so bang soos hel. Vreesreus het my vierkantig in die oë gestaar. Ek het niks verstaan van vuiste swaai nie.  Weemoedig en bang het ek daardie middag na skool geloop na die parkie toe – om my pak soos ‘n man te vat omdat my pa DTA gestem het.  Maar veg gaan ek veg . Windmakerig op hulle fietse het die opposisie die dag daar opgedaag. Vyf van hulle. Hulle was in ‘n bende. Ek nie. Vyf teen een.  Vreesreus was in sy sewende hemel. Ek onthou ons het die sandbank gebruik as ‘n bokskruit, en een van die vyf was die “timekeeper”. Kaalvuis, een minuut per  rondte. Ek onthou hoe Vreesreus vir my gefluister het dat ek nie vandag by die huis gaan kan uitkom nie, want my oë gaan toegeslaan wees. En toe kry ek die eerste vuishou teen my kop. Ek onthou dat ek alle rasionaliteit verloor het en siedend soos hel lostrek en slaan sonder om eers te kyk. En toe ek klaar is, kyk ek terug. En daar lê die man op die grond. Nie meer lus vir baklei nie. Ek dog toe alles is nou verby. Toe hoor ek die bende gaan ‘n tweede man teen my instuur. Die 1 minuut het skaars begin toe lê die man ook plat op die grond.  En Vreesreus lyk skielik nie meer so groot nie, soos wat my selfvertroue toeneem. Die bende is daardie dag druipstert daar weg, en ek met ongelooflike selfvertroue.  Ek noem doelbewus nie die outjies se name nie, maar hulle sal weet wie hulle is….

Vreesreus het my weer aangevat in 1987. Ek is toe in die Weermag – Osona-basis net buite Okahandja in ou Suidwes.  Steeds so maer soos ‘n kraai maar hierdie keer met staaldak,  “webbing” en geweer! En ammo kiste! Ek onthou soos gister twee majore wat agterop ‘n Gary by my verbyry reg aan die begin van die Vasbyt wat ons moes stap tydens basies en hulle lag kliphard vir my toe hulle my sien! “Boetie  – jy gaan dit nie maak nie! Jy is te maer” – terg hulle vir my! Dit was ‘n baie harde vasbyt daardie – veral vir my met my maer lyf! Ons het ‘n hele paar dae gestap in die warm Suidwes son. Kilometers sonder einde. Niks kon kom by die vreugde toe ek by eindpunt kom nie! Die twee majore kon my nie in die oë kyk nie. Vreesreus het weer sy gat gesien.

Vreesreus hou nooit op nie. In 1988 kry ek malaria in Angola tydens grensdiens. Ek het vir die eerste keer gedink ek gaan nou dood. Een oomblik kry ek so warm dat ek nie kan asemhaal nie. Die volgende oomblik bibber ek van die koue. Hulle stuur my Oshakati toe, en die Ops medics gee my twee Quinine pilletjies en stuur my terug Angola toe. Hulle het gedink ek sit aan, en dat ek nie wil oorlog maak nie.  Twee dae later toe slaap ek in my slaapsak in Angola, vrot van die malaria. En ek besluit ek gaan nie meer kerm oor hoe ek voel nie.  Toe ons na ses maande uiteindelik pas kry en ek kon huistoe gaan, gaan ek onmiddelik na ‘n privaatdokter toe. Hulle skrik hulle morsdood vir my toestand en boek my dadelik in die siekeboeg in. Ek het daar gelê vir twee maande tot ek uiteindelik die malaria ding gewen het. Die vreesreus het my geterg met die idee van doodgaan.  Ek het hom gewen.

Of soos in 1988 toe Vreesreus met bravade oor my kop vlieg in die gedaante van ‘n MIG vegvliegtuig in Angola. Of in 2005 toe Vreesreus my weer aanvat toe ek ‘n sessie moes fasiliteer tussen APLA, MK, Umkhonto we Sizwe en die Suid-Afrikaanse Weermag. Lees die storie hier:  https://www.diedutoitsonline.com/die-calueque-storie

Wanneer jy die dood in die gesig staar of so bang is dat jy nie kan asemhaal nie, dan lag Vreesreus op sy hardste. Maar deur net elke dag weer op te staan en aan te gaan, wen jy hom.

Vreesreus vat my toe weer aan in 2003. Ek bedank by Sasol en los ‘n goeie stabiele senior pos net nadat ek bevorder is met aandele so ewe…. En dit alles vir ‘n groot SAP projek in Botswana! En skaars daar aangekom is my vroutjie swanger. En Vreesreus daag op een oggend by die werk in Gaborone op toe ek die nuus kry… Die grote SAP projek waarvoor ek my wonderlike joppie gelos het by Sasol is gekanseleer.  Daar sit ek op die vlakte diskant nêrens in ‘n vreemde land waar ek maar een van min wit gesigte is en met ‘n swanger vrou – en ek weet nie of ek die volgende dag ‘n “joppie” het nie. Maar ek het myself uit die bed uit getrek elke oggend en die dag vierkantig in die oë gekyk. En Vreesreus het toe uiteindelik stert tussen die bene daar weggehardloop.

Vreesreus daag toe weer in 2004 op in my kantoor in Orapa in Botswana. Ek is die  organisasie-ontwikkelingsbestuurder van die grootste diamantmyn in die wêreld. Vreesreus kom in die gedaante van die plaaslike HR man wat my meedeel in my kantoor dat my vaardighede nou plaaslik beskikbaar is en dat ek nie meer welkom daar is nie, en eintlik al uit die land uit moes gewees het.  En toe ek vir Vreesreus vra om vir my ‘n afskrif van die brief te gee wat hy my gelees het toe weier Vreesreus. Vreesreus wou gehad het ek moet bang wees. En vasklou aan die “joppie” in vrees dat hulle nou van my gaan ontslae raak. Ek het net daar besluit genoeg is genoeg. Ek het die volgende dag bedank en  teruggetrek Johannesburg toe. Hulle het jare nadat ek daar weg was nog nie ‘n volgende bestuurder kon aanstel  nie. Vreesreus se planne het in sy eie gesig ontplof.

Toe kom 2010. Ek begin SimpleXity Pty Ltd. My eie maatskappy. Vreesreus is op my – dag en nag. Daar was tye waar ses maande voor my verbygegaan het sonder dat ek een uur gewerk het. Vreesreus lag dan vir jou – veral in die aande as almal slaap. Dan lê jy met natgeswete handpalms en staar na die plafon. Debietorders verstaan nie as daar nie werk is nie.   En as Vreesreus jou nie gas gee met gedagtes van hoe die bank alles gaan kom haal nie, dan skiet hy jou met die gifpyl van moedeloosheid. Vreesreus kom na jou toe in die gedaante van SARS. Hulle besluit sommer oornag dat jou maatskappy hulle nou uit die bloute baie geld skuld. En dan is jy skuldig tot jy jou onskuld kan bewys. En as jy nie die massiewe bedrag geld onmiddelik betaal nie, kry jy geen “tax clearance certificates” nie – ‘n dokument wat broodnodig is wanneer jy as ‘n diensverskaffer by maatskappye wil registreer.  Dan maak jy maar ‘n plan – skraap die klomp geld bymekaar en betaal SARS en begin dan ‘n proses om jou onskuld te bewys om die geld terug te kry. Ek veg nog steeds daardie geveg met SARS – nou vir oor die twee jaar.  Want Vreesreus sal my nie onderkry nie.

Of soos einde 2017 toe ons as gesin besluit ons trek Kaap toe. Los alles in Johannesburg wat ons ken. Dit kon soveel makliker gewees het om net te bly by die bekende.  En Vreesreus lag vir my. “Julle gaan dit nooit maak nie” spot hy my. “Jy lê met jou surfboard op ‘n dam, jou kluit. Hier is nie werk nie. En as hier werk is, dan betaal die mense nie. Jy behoort dit geweet het voordat jy hierheen gekom het”.  Maar hier sit ons gesinnetjie nou al vir amper ses maande in die Kaap en nog elke aand was daar kos op die tafel. Vreesreus het weer verloor.

‘n Vriend van my wat ook sy lewe spandeer op projekte vertel my nou die dag: ” These big projects are like dancing with a gorilla. When you are tired of dancing, the gorilla is not necessarily tired of dancing”. As ek so terugdink, was Vreesreus ook daar toe ek groot projekte aangevat het. Ek het al ‘n  paar keer self met Vreesreus gedans.  En hy het nooit opgehou om in my oor te fluister dat ek of te dom, of te onervare, of te lig is vir die projek nie. Maar elke projek het ek klaargemaak sonder dat ek my ooit aan Vreesreus gesteur het.

Boeta se les:

Yanik – ek was amper dood van die vrees toe ek manalleen opdaag daardie dag in 1980 by die parkie en die ander 5 daar opdaag met hulle fietse! Ek was so bang ek kon nie asemhaal nie! Maar ek het opgedaag! Alleen! En baklei vir my lewe…

En toe daardie twee majore vir my lag voor ek nog eers begin het om die Namibiese Vasbyt te stap – toe wou ek net daar omdraai! Maar ek het nie! Ek het wel ‘n paar keer opgegooi! Maar ek het daardie Vasbyt klaar gestap!

En toe hulle my doodsiek terug stuur Angola toe met my malaria en ek met altwee my hande moes vashou aan die grond omdat dit gevoel het ek val aanhoudend in ‘n donker gat in as gevolg van die koors wou ek ophou! Maar ek het nie!

En om in Botswana te sit met jou nog in Mamma se maag en te hoor die projek is gestop en jy sit met jou wit vel in die middel van nêrens is erg! Ek was bang – maar ek het nie weggehardloop nie!

En om meegedeel te word dat jy kamma onwettig in Botswana is en eintlik nie regtig meer daar welkom is nie, is erg! Maar ek het die hou op die wang gevat en aanbeweeg!

En om nagte lank te stoei met die twee Rottweilers van vrees en moedeloosheid as jy jou eie besigheid het – is ook nie vir sussies nie! Maar hier in 2018 – 8 jaar later – staan my maatskappy nog steeds. Ek het nie opgegee nie, selfs al wou ek baie kere. En SimpleXity is sterker as ooit tevore…

En as ‘n Russiese MIG oor jou kop vlieg of jy ‘n sessie fasiliteer waar blank en swart jou aangluur of jy op ‘n projek werk waar dit net lyk asof jy niks vordering maak nie, dan is dit baie aanloklik om net op te hou. Maar ek het nie.

Boeta – aan die ander kant van vrees wag oorvloedige lewe!  Dit is nie ‘n skande om bang te wees nie! Wees maar bang! Erken dit.  Maar moet asseblief nooit toelaat dat jou vrees jou terughou nie!

Vrees moet vir jou vrees…

Vrees is soos die tipiese skoolboelie! Jy mag maar bang wees vir hom – maar skop sy gat net een keer en sien dan hoe vinnig huil hy. Dink jy Dawid was nie bang toe hy na Goliath toe afstap met net 5 klippies nie? Ek dink hy was vrek bang! Gelukkig het hulle in daardie dae nie broeke gedra nie, want kom ek vertel vir jou – Dawid se broek sou gebewe het! Maar dit het hom nie gestop nie….en ‘n rukkie later toe val die ou boelie Goliath!

En kom ek vertel jou ‘n groot geheim: Ek het nooit een van hierdie vrese alleen baklei nie! Ek het eintlik ‘n onregverdige voordeel gehad met elkeen van hulle! Want gaan kyk maar hoeveel keer staan daar in Sy Woord: “Moenie vrees nie”.

En die rede hoekom jy nie hoef te vrees nie, is omdat Hy by jou is.

Selfs al is jy so bang dat jy nie kan asemhaal nie

Lief vir jou

Pappa

Ons het regtig gesukkel om aan te pas toe ons uit Namibië getrek het Pretoria toe. My pa het altyd gesê dit is omdat ons so bietjie “milieu-gestremd” was. Dis ‘n hogere woord – maar wat eintlik maar net beteken ons omgewing in Windhoek het ons nie regtig voorberei vir hierdie verskriklike skok van ‘n Gauteng nie.

Kom ek maak dit prakties. As ons op die hoofweg ry, dan maak dit nie sin om vir almal te groet wat van vooraf kom nie. Hulle is net te veel. In Namibië kan jy dit doen, en dis mooi. Maar nie in spitstyd op die N1 in Pretoria nie. Dit maak nie sin nie. Jy maak net jou naam gat. Niemand gaan teruggroet nie. En as hulle sou groet, sou hulle net by hulself dink wie dit was wat hulle gegroet het?  Want in Gauteng groet jy mos nie mense as jy hulle nie ken nie. Dis anders in Namibië.

Dit is wat my pa bedoel het met milieu-gestremdheid.

Of soos die slag toe my pa terugry van die gholf af en vir sy gholfmaat Fanie gaan aflaai. Maar Fanie vergeet sy selfoon onder die sitplek. My pa was maar tegnologies baie gestremd. Hy vertel my hy ry en hy hoor “tiengelieng-tieng-tien.”  Nog nooit so ‘n geluid gehoor nie – ken nie van selfone nie. En dan na ‘n ruk dan kom dit weer. “Tiengelieng-tieng-tien.” Hy dink daar is ernstig fout met sy karretjie se enjin en hy trek van die N1 af. Soek die geluid. Kry uiteindelik die foon onder die sitplek. Hy sien daar is ‘n groen knoppie. Druk die groen knoppie. Maar hou die foon hier so voor hom asof dit ‘n “walkie-talkie” is. “Hallo…” antwoord hy die foon. Dan hoor hy ‘n vae dowwe stemmetjie aan die ander kant:”Hennie kan jy my hoor? Dis Fanie. Dis my selfoon wat jy in jou hand het.” My pa antwoord:” Hallo? Fanie? Jy gaan moet harder praat, ek kan jou amper nie hoor nie”.   Fanie gil later soos ‘n besetene aan die ander kant: ” Hennie – sit die donnerse foon teen jou oor, dan gaan jy my kan hoor…”

Milieu-gestremd.

Of soos die keer toe ons besluit ons moet seker maar uit die huis uit, want ons was baie bang vir die hoofweë. As jy daar ‘n verkeerde afrit vat, dan is jy heeltemal in jou moer in. Ons moes by ‘n Midas uitkom, en volgens die kaart (daardie tyd was daar geen GPS’s nie) was daar ‘n Midas in Kerkstraat. My pa bestuur en ek navigeer. Links hier, regs daar. Bevind ons uiteindelik in Kerkstraat. Min het ons geweet ons is nou in die hoofstraat van Pretoria. In Namibië ry jy tot by die plek en dan stop jy sommer reg voor die gebou. Geen probeem. Ons sien uiteindelik toe die Midas, maar daar is geen parkeerplek nie.  Ry verby. Bevind ons in die sirkel waar Paul Kruger se standbeeld staan. Tussen die busse. Kerkplein. Almal toet vir ons. Ons ry terug in Kerkstraat. Ry weer by die Midas verby.

“Nou waar die donner moet ek parkeer” swets my pa.  Ons maak ‘n “U-turn” in Kerkstraat en ry weer verby. Nou is my pa se moermeter in die rooi. ” Hoe kan hulle verwag ons moet by hulle koop as hulle nie vir ons parkering kan bied nie?” praat hy hard.  Dan sien ek dit. ‘n Bordjie langs die pad wat lees : ” Parkade”.

“Pa – ry daar links. Daar by daardie bordjie” sê ek in my rol as navigator. “Nee man – jy kan mos nie met jou kar in ‘n gebou in ry nie. Miskien in ‘n garage in, maar “not de hel” in ‘n gebou in nie ” sê my pa kortaf. Hy is lekker de donner in, maar ek kry hom tog naderhand oortuig om daar in te ry.

Ons stop grootoog by die “beam”. “Nou wie gaan hierdie ding vir ons lig? Daar is nou weer niemand by hierdie hek nie” grom my pa.  Ek oortuig hom om die knoppie te druk wat sê: ” Press Here”.  Hy druk die knoppie. Dan hoor ons ‘n gerommel. “Wat gaan nou met die masjien aan?” vra my pa. Dan spoeg die masjien die kaartjie uit. “Wat moet ek doen met hierdie kaartjie?” vra my pa benoud. “Trek hom uit die masjien uit” sê ek vir hom. Hy trek hom uit, en die “beam” lig.  My pa trap die petrol want hy is bang die “beam” kom weer af op sy karretjie.

“Jannie – hierdie is ongelooflik…” sê my pa in verwondering. “Kyk net al hierdie karre, en hulle is almal in een gebou?”  Ons ry stadig op soek na parkering. Gaan naderhand nog ‘n vlak op want ons kry nie parkering op die onderste vlak nie. Na 20 minute wat ons so ry, sê my pa: “Die Here is ‘n wonderlike God. Hy maak die mens met die vermoë om ‘n gebou te bou soos hierdie waar daar soveel karre in staan. En ons ry nou al vir twintig minute op in hierdie gebou, en ons kry nie parkering nie. Kan jy dink hoe hoog moet hierdie gebou wees?”

Toe kom ons agter ons ry die hele tyd net op die tweede vloer al in die rondte, want ek herken toe ‘n tjor waar ons netnou verby gery het…

Milieu-gestremdheid.

Ons kom uiteindelik in Kerkstraat, en soos die noodlot dit wil hê, weet ons nie meer hoe om by die “parkade” weer terug te kom nie. Ons is verdwaal.  En ons gaan iemand moet vra om ons te help. Maar ons wil nie. Want hulle groet ons nie. Ons het so half besluit hulle moere ook.  Maar nou het ons nie ‘n keuse nie. Iemand gaan ons moet help. Ons gaan ons trots in die sak moet druk.

“Verskoon my Meneer” vra my pa ‘n omie wat by ons verbystap. Hy vra die omie om ons te verduidelik waar die spesifieke parkade is. Ons het die parkade se naam  gememoriseer want ons het geweet ons gaan verdwaal.

Toe die omie antwoord, toe weet ons daar is nou iewers groot fout.  “Jooo” sê die oom, maar hy praat verskriklik stadig. “Juuuuulllleeee mmmmooooeeet nnnneeettt ddddrrrriiiieee bbbbbllllllooooookkkkkeee aaannnlllooooppppp, dddddaaaannnn sssssssaaaaalll jjjjjjuuuullllleeee hhhhhoooommmmm kkrrryyyy.”

Ons staan so paar tree terug. Dit klink asof die omie se plaat vasgehaak het.  My pa is sommer dadelik kwaad. Hierdie oom maak nou weer ‘n grap met ons.

“Aaannnn jjjjoooouuuu lllliiiinnnnkkkkeeeerrrrkkkkaaannnttt ssssaaaalllll jjjyyy ‘nn PPiiiccckkk & PPPaayyy kkkrryyy, eeennnn aannn jjjjooouuu rrrreeggttteerrrkkkaannt ‘nnnn ….”

Die oom haak nou heeltemal vas. Dis asof hy skielik tot stilstand kom. “Wooo…” sê die oom. Hy is rooi in sy gesig. Hy besef hy haak vas, en praat skielik harder:” WWWWOOOO…” Die oom is nou paniekerig, maar hy probeer weer: “WWWWOOOOWWWWOOOOOWWWWOOOOOWWWWOOOO…” skree hy op ons.

Ons dog hy verstik. Of dat ons moet stop met iets wat ons verkeerd doen. Toe ons naderkom om te help, toe sê hy dit:

“Woolworths…”

Ons loop grootoog daar weg. Ons het eers gedink die omie spot met ons. Maar soos ons reflekteer oor die ervaring, is ons beste hipotese dat hy miskien hakkel. En dat iemand hom mos geleer het om stadig te praat. En dat hy dit mooi reggekry het. Totdat hy by Woolworths uitgekom het. Woolworths het hom gegooi.

Nietemin, ons het uiteindelik ons karretjie weer gekry en veilig by die huis aangekom.

Boeta se les:

Yanik – hierdie aarde is nie ons huis nie. Ons is op die aarde maar nie van die aarde nie. Moet nooit vergeet dat ons nou maar net deur ‘n wasige spieël na dinge kyk nie. Selfs die slimste mens op hierdie aarde is steeds milieu-gestremd. Hierdie ou aarde kan ons nie voorberei op wat eendag vir ons wag nie.

Net soos wat Namibië ons nie kon voorberei vir Gauteng nie.

Ek wens soms daar was ‘n boek wat ons kon voorberei het op hoekom jy nie mense groet op die N1 nie, en wat ‘n selfoon regtig is en dat sommige mense mag sukkel om Woolworths uit te spreek.

Maar daar is ‘n Boek wat jou gaan voorberei op wat eendag vir jou wag. Gebruik hom. Spandeer baie tyd in daardie Boek. Hy gaan jou baie help met jou aardse milieu-gestremdheid.

Lief vir jou

Pappa

Ons gesinnetjie het afgetrek vanaf Namibië na Pretoria in 1991. Suidwes het so pas Namibië geword. Onafhanklikwording. My pa het gewerk by die SWAUK voordat hy medies ongeskik verklaar is – voordat hy 50 jaar oud was. Die SWAUK (Suidwes Afrikaanse Uitsaai Korporasie) het oornag die NBC (Namibië Broadcasting Corporation) geword.  Dit was die verkeerde plek om by te wees as jy blank was en voorheen gepraat het van terroriste. Nou was vryheidsvegters die polities korrekte bewoording. Dit was vir my pa baie moeilik, en ek dink al daardie dinge het maar aanleiding gegee tot sy hartaanval en latere mediese ongeskiktheid.

Hy was ongelooflik lief vir Namibië, en dit was vir hom verskriklik om die land te verlaat en in Pretoria te gaan bly. Ons het afgery, maar hy het afgevlieg. Hy wou nie deur Namibië ry, die land waarvoor ons oor die jare so lief  geword het nie.

En toe trek ons in ‘n huisie in Rossouw Straat in. Murrayfield. Pretoria. En daar sit ons toe. Soos meerkatte wat uitkyk by die venster. Wanneer kom die bure dan nou vir ons hallo sê? In ons wêreld kom die hele buurt, of hulle jou nou ken of nie, en kom groet. Dis hoe dit werk! Maar nie hier nie. Ek onthou my pa wat sê:” Nee wat, dis ‘n sleg plek die. Ek gaan nie hier kan bly nie. Ek wil terug Windhoek toe.” Dit was vir hom baie swaar.

Die eerste oggend wat ons wakker word in Pretoria skrik ons wakker van ‘n moerse lawaai. Dit klink asof iemand vermoor word. Toe ons by die venster uitkyk, sien ons dit vir die eerste keer – ‘n hadeda. Ons ken nie sulke goeters in Namibië nie. Ons het ons verstom aan die voël wat so ‘n verskriklike lawaai kan maak. Geen wonder niemand wou vir ons ‘n melktertjie bring nie. Hulle het seker ons al op ‘n afstand gesien en gekatagoriseer as “Die weird Du Toit’s”.

Een oggend toe stap ons buurman af met sy asdrom met wieletjies om dit te gaan los teen die pad sodat die asdrommense dit daar kan optel. My pa gryp ons asdrom en loop vinnig af pad toe. Vandag is sy kans. Hy gaan die asdrom gebruik om uit te reik na sy buurman en homself voor te stel.  Maar die buurman skrik toe my pa op hom afstorm en loop vinnig terug huis toe. Ek sal nooit my pa se moedelose stappie terug huis toe vergeet nie.  Selfs ons eie buurman wou niks van hierdie Du Toit’s weet nie.

Dit was baie erg vir ons in die begin in Pretoria. My pa wat nie werk nie, en my ma wat die pot aan die kook hou. En ons drie kinders wat ook maar elkeen ons eie stryd gehad het.

Toe eendag vra my pa my om saam met hom te ry. Ek klim saam met hom in ons ou rooi Foxie en ons ry. “Waarnatoe gaan ons, Pa?” vra ek. “Kerkplein – jy moet my kom help met iets…”

Toe begin hy sy storie vertel soos ons ry.  “Ek kan nie meer so by die huis sit nie. Jy besef nie die impak as jy skielik nie meer deel is van die ekonomiese stroom nie.”  Ek weet hy trek swaar. Sy werk was sy alles, en skielik is dit weggeneem van hom af deur sy gesondheid. En nou sit hy hier in die vreemde, en nie eers die buurman wil met hom praat nie. En die blêddie hadeda skreeu ons wakker elke oggend.  En niemand doen die moeite om net ‘n ou koffietjie saam met ons te kom drink nie.

“Ek bel toe die Salvation Army, want ek voel ek moet op een of ander manier ‘n bydrae maak tot die samelewing. Ek kan nie net so sit nie.”  Hy het ‘n ongelooflike humorsin gehad. “Soms sit ek en dink, en ander tye sit ek net…” sê hy tong in die kies.

“Ek bied toe die Salvation Army geld aan om vir die arm mense te gee, maar die tannie aan die ander kant sê toe vir my hulle soek nie my geld nie. Hulle het genoeg geld. Hulle soek my hande…”

“Ek skrik eers, maar sy vertel toe verder. Hulle gee elke Vrydagmiddag sop vir die boemelaars op Kerkplein. Daar is genoeg sop, maar hulle het niemand om die sopwaentjie aan ‘n kar met ‘n haak te sleep na kerkplein, dit dan daar af te haak en dan die sop in te skep vir die boemelaars nie. Dis wat ek en jy vandag gaan doen….”

Ek is tjoepstil. Nog nooit in my lewe sop vir boemelaars ingeskep nie. Ons is nie sulke mense nie. Ons gaan kerk toe ja. En ons hou nagmaal. En ons bid. Maar sop self gaan oplaai en dan uitdeel aan boemelaars – dis op ‘n ander vlak.

My pa gaan aan: “Dis maklik om jou geld te gee. Dis moeilik om jou hande te gee…”

Ons kom uiteindelik by die plek aan waar die sop is. Die plek is maar armoedig.  Ons haak die sopwaentjie aan die rooi Foxie. Ry kerkplein toe. Die boemelaars staan al daar. Hulle weet elke Vrydag hierdie tyd dan gebeur dinge. Ons haak die waentjie af. Die boemelaars begin vanself in ‘n ry staan. My pa maak die deurtjie van die waentjie oop. Klim in. Gooi die eerste plastiekbakkie vol sop.

Ek is maar huiwerig. Weet nie waar om te vat en waar om te los nie. Maar dan kry ek my “joppie”. Ek skep die sop in, en my pa gee dit vir hulle. Die boemelaars kom in alle vorme. Daar is swartes en blankes en kleurlinge en Indiërs. Daar is van hulle wat ou klere aan het, en daar is van hulle wat lyk asof hulle op pad werk toe is – stop net gou vir ‘n gratis soppie. Daar is dié wat jy die dankbaarheid en soms trane in hulle oë kan sien, en dan is daar die wat nie eers met jou oogkontak maak nie.

Ons ry in stilte terug huistoe. Al die sop is uitgedeel. Waentjie is weer afgelaai. Boemelaars het almal sop in hulle mae. En ons het ons hande gegee.

“Miskien is dit waaroor alles gaan” mompel my pa toe ons inry by ons huis in Rossouw straat. En hy groet toe vir die soveelste keer die buurman wat nooit teruggroet nie.

Boeta se les

Yanik, ons is die sout van die aarde. Sout moet gaan waar daar nie sout is nie. Sout moenie gaan waar daar net nog sout is nie. Ons is die lig van die wêreld. Lig moet gaan na duisternis toe. Nie waar daar net nog lig is nie. Ons is die suurdeeg. Suurdeeg moet gaan waar deeg is. Nie waar daar net nog suurdeeg is nie. En daardie sout, lig en suurdeeg lyk soos hande…

As Oupa nog gelewe het, sou jy hom kon vra. Hy het my hierdie les op sy mooi manier geleer. Op sy begrafnis was al sy matriekmaats daar. Van jarre gelede. En ek kon sien dat hulle vir hom lief was. Miskien omdat hy sulke belangrike lesse eerder deur doen as deur praat oorgedra het.

Sien Oupa se begrafnisbriefie – klik hierop

Lief vir jou

Pappa

Ek was baie klein – nog voorskool – toe ons in ‘n klein dorpie in die noorde van Namibia gebly het. Oshakati.  Dis ‘n klein plekkie waar die Ovambos hulle vleis ophang in veldslaghuise, natuurlik met ‘n oordosis vlieë wat op elke stuk vleis sit. Dis ‘n plek waar ek as kind kleilat gegooi en babers gevang het in die groot oop shônas. ‘n Shôna is a plat pan wat soms as dit gereën het vol water is. Daardie panne kon kilometers groot wees. Dit was ‘n ongelooflike plek om groot te word as kind.

En dan soos dit ‘n ordentlike Afrikaanse gesin beskoor, was ons hele gesinnetjie elke Sondag in die kerk. Die hele gesin. My pa, my ma, ek en my twee sussies. Die kerkie was ‘n NG kerkie, maar eintlik maar net ‘n sinkplaatgeboutjie met ‘n paar vensters en ‘n preekstoel. Geen lugverkoeling in daardie warm bedompige Namibiese klimaat nie. Ek onthou jy kon nie die dominee hoor nie soos die sinkplaat gekraak het van die son wat op hom skyn.  En die vrouens het netjies aangetrek met hoedens op die koppe, en die mans het hulle pakke aangetrek met dasse en al. Die voorste ry was vir die ouderlinge en diakens, en die ander 5 rye was vir die gemeentetjie. Klein, baie klein.  Maar ernstig. Die mense het nie gelag nie. Sondag was nie vir lag nie.

My pa was in daardie tyd ‘n diaken. So hy het in die voorste ry gesit elke Sondag. En saam met hom was daar ook ‘n diaken wat aan Tourette Sindroom gely het. Hannes. Ek het baie respek vir siektes, en ek spot nie met hierdie siekte nie, maar wat die dag gebeur het is iets om oor te vertel. Tourette sindroom soos ek hom verstaan is ‘n siekte waar die persoon as hy skrikgemaak word sal vloek of sal rondspring onbeheerds, en dan hou die onbeheerste gedrag nogal aan vir ‘n rukkie totdat die persoon homself weer onder beheer kry. Maar sodra hy weer skrik gemaak word, dan is dit alles weer van voor af!

Jy kan jouself indink dat dit nogal iets is wat die gemiddelde mens sal uitbuit wanneer hulle die geleentheid kry. My pa vertel dat hulle vir Hannes gereeld skrikgemaak het, en dan hop hy rond heen en weer vir ‘n lang ruk sonder ophou, ter vermaak van die groep. En dan sodra Hannes homself onder beheer kry, dan maak hulle hom net weer skrik. Onophoudend.

En so sit ons gesinnetjie toe een Sondag in die kerk. My pa en Hannes sit in die voorste gestoeltes, want hulle is diakens. Ek het ‘n safaripak aan, en my ma en twee sussies het mooi rokkies aan met hoedens. Die dominee was so ‘n lang maer dominee. Besadig. Nooit hard gepraat nie.

En dis warm. Bloedstollend warm soos dit net kan word in Ovamboland. Daardie sinkplaatgeboutjie kraak so elke nou en dan.  Die mense sweet. En hulle is moeg en vaak van die hitte. Maar kerk sal ons kerk.

Dominee bestyg toe naderhand die kansel. Snaaks genoeg is die kansel ongemaklik hoër as die res van die gemeente. Hy kyk af na sy kudde.  Sag praat hy. Ek onthou ek het so rondom my gekyk en meeste van die mense gesien slaap. Die preek het nog nie eers behoorlik begin nie en meeste van die mense slaap alreeds.

“Gemeente” sê die Dominee. Maar hy trek die woord uit dat dit klink soos “geme-e-e-e-e-e-e-nte”. Dit klink net baie meer dramaties as bloot gemeente. “As jy die dag do-o-o-o-o-o-dgaan, dan gaan jy by ‘n Poort uitkom. En dan gaan daar ‘n engel vir jou wag. En die engel gaan vir jou vra – Wat is jou na-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-m? Wat is jou n-a-a-a-a-a-a-a-am? En as jy jou naam gee, dan is daar ‘n groot Boek waarin hy gaan kyk. En as hy jou n-a-a-a-a-a-a-a-a-m vind in die Boek, dan gaan hy vir jou sê – Kom maar in, broeder! Oor min was jy aangestel, en oor baie was jy getrou.”

Maar toe vat Dominee daardie kansel vas dat sy kneukels so wit word, en sy gesig rooi. Dominee gaan nou duidelik oor na tweede rat toe.  En in ‘n hoë toon skree hy uit: “Maar O-w-e-e-e-e-e-e-e, O-w-e-e-e-e-e-e-e, O-w-e-e-e-e-e-e”. As kind kon ek  nooit verstaan hoekom hulle so verskriklik dramaties moes wees nie.  “As jy by daardie Poort kom, en die engel vra vir jou jou n-a-a-a-a-a-a-a-a-m, en hy soek jou n-a-a-a-a-a-a-a-m in die Boek, en hy kry hom nie…”  ’n Lang stilte. Die preek het nou opgebou na ‘n kritiese punt.  “Dan gaan hy vir jou sê….U-U-U-U-U-I-I-I-I-I-I-I-I-T-T-T-T-T-T-T!!!!!!

Hy skreeu dit uit volle bors oor die kudde, wys met sy vinger na die gemeente en skop die kansel vas met sy voete dat dit klink soos ‘n kanonskoot deur die sinkplaatgeboutjie. Hy het hom nou bietjie erg ingeleef in hierdie kritiese punt wat hy wil maak. Die hele kerkie skrik wakker. Onbewustelik wys Dominee sy vinger reguit na Hannes….

Hannes skrik wakker van die verskriklike knal, en hy kyk vas in die lang maer dominee wat met ‘n lang vinger reguit na hom wys en met ‘n oop mond dat jy sy kleintongetjie kan sien uit volle bors uit skree: “UIT!”

Hy spring op. Tourette vat nou oor by Hannes. Hy begin bokspring. So asof hy wil dans, maar hy kom nie lekker aan die gang nie. Hy dans rukkerig. Bokspring so daar na die kansel se kant toe. Spring vir ‘n hele tydjie op en af voor die kansel.  Die gemeente vergaap hulle aan Hannes. Dominee kyk uit die  hoogtes van die kansel af verbaas na Hannes. Hy is die fokuspunt van alle aandag. Hannes hou net aan met bokspring. Dis soos om oor ‘n kruiwa te val – dit  hou net nie op nie.

Na ‘n ruk kry Hannes beheer oor homself. Tourette staan terug vir Hannes. Hy loop vinnig uit die kerk uit. Doodse stilte.   Dominee besef hy sal moet aangaan met sy preek. Maar waar tel jy hom nou op? Iemand het so pas hier reg voor jou kansel gebokspring. Jou hele preek platgeslaan met ‘n rukkerige dans… En nou moet jy aangaan asof niks gebeur het nie?

Iemand in die agterste gestoeltes kan nie meer sy lag hou nie.  Dit hoes en dit proes behoorlik.  Dis aansteeklik. Nie lank daarna nie, toe lag daar nog iemand. Naderhand lag almal dat die trane loop. Maar die kerk is tog nie vir lag nie.  Hier is ons baie ernstig.  Dominee besef hy moet die preek maar afsluit met gebed en kollekte.

Dit was een van my lekkerste en kortste kerkdienste ooit….

Boeta se les

Yanik, oppas vir godsdiens. Dis gevaarlik. Ons dink ons doen die regte ding as ons by die reëls bly wat ons vir onsself stel wanneer dit by godsdiens kom. Maar baie keer sit ons die pot ongelooflik mis. Dis soos die erdekruik en die skat. Die erdekruik (godsdiens) is daar om die skat (jou verhouding met God) te omvat. Niks verkeerd daarmee nie. Maar ons raak so behep met die erdekruik en die vorm daarvan, dat ons vergeet van die skat. En alles gaan tog oor die skat, nie oor die erdekruik nie. As die erdekruik groter en belangriker word as die skat, dan gebeur dit dat ons sing:”Juig al wat leef, juig tot die Heer” maar dit klink soos ‘n klaaglied.  Ons sing dit omdat ons moet, nie omdat ons wil nie.

Of soos Oupa wat nie op ‘n tyd kerk toe gegaan het nie. En toe ons hom vra hoekom nie, toe sê hy:”Die dag as die kerk vir hom kan verduidelik hoekom ons geld insamel vir sendingwerk in Afrika, maar nie swartes toelaat in die kerk nie, sal hy weer kerk toe gaan.” Hy het ‘n punt beet gehad, dink ek.

Phillip Yancey skryf ‘n boek – “What is so amazing about grace?”  Hy vertel dat ‘n vrou na hom toe kom vir berading. Sy vertel hom met trane in haar oë dat sy ‘n dwelmverslaafde is. En om haar verslawing finansieël te ondersteun, huur sy haar klein dogtertjie uit aan ou mans in die vertrek langsaan.  En sy kan nie meer na haarself in die spieël kyk nie. Hy moet haar help. Want sy gaan selfmoord pleeg. Hy vra haar hoekom raak sy nie betrokke by ‘n kerk nie, want sy het ondersteuning nodig. Sy lag vir hom. “Wat dink jy gaan hulle doen as ek vir hulle hierdie storie vertel? Dink jy hulle gaan my aanvaar? ” En Yancey besef net daar – “The church has lost its grace”.  Die erdekruik het belangriker geword as die skat. Daar moet ‘n bord staan voor elke kerk met die woorde: “All sinners welcome…”

Lewis was nogal ‘n slim ou dink ek. Ek moet sy goed oor en oor lees tot ek dit begin verstaan. Maar hy sê een ding wat ek dink baie van toepassing is hier:

“I was standing today in the dark toolshed. The sun was shining outside and through the crack at the top of the door there came a sunbeam. From where I stood that beam of light, with the specks of dust floating in it, was the most striking thing in the place. Everything else was almost pitch-black. I was seeing the beam, not seeing things by it. Then I moved so that the beam fell on my eyes. Instantly the whole previous picture vanished. I saw no toolshed, and (above all) no beam. Instead I saw, framed in the irregular cranny at the top of the door, green leaves moving on the branches of a tree outside and beyond that, 90 odd million miles away, the sun. Looking along the beam, and looking at the beam are very different experiences”.

Lees Lewis Boeta – die man verstaan. Hier is nog een:

“Provided the thing is in itself right, the more one likes it and the less one has to “try to be good,” the better. A perfect man would never act from sense of duty; he’d always want the right thing more than the wrong one. Duty is only a substitute for love (of God and of other people), like a crutch, which is a substitute for a leg. Most of us need the crutch
at times; but of course it’s idiotic to use the crutch when our own legs (our own loves, tastes, habits, etc.) can do the journey on their own!

“Duty” is die kleipot, “love of God and other people” is die skat….

Dis vir my baie snaaks dat Jesus heeltyd in konflik was met die Skrifgeleerdes en die Fariseërs. Hy noem hulle witgepleisterde grafte. Hy was die skat. En hulle die erdekruik. En hulle het nie eers die skat erken nie. Want die erdekruik was vir hulle belangriker as die skat. En net om dit nog erger te maak – die erdekruik gaan toe en kruisig die Skat omdat hulle nie gehou van wat Hy sê nie…..!

Onthou altyd dat die skat baie belangriker is as die erdekruik. Hannes het dit onwillekeurig op sy manier vir ons geleer in Oshakati. Daardie dag toe die kerkdiens vroeg gestop is omdat die mense nie kon ophou lag nie.

Moet nooit vergeet nie….Dit gaan alles oor die Skat….!

Lief vir jou

Pappa

‘n Hospitaal is ‘n snaakse plek. Ek is altyd hartseer of depressief as ek myself in ‘n hospitaal bevind.  Pik ‘n traan onverwags en verlang na mense wat ek nie eers ken nie. Ek verstaan dit nie lekker nie, maar iets loop nie lekker met my as ek in ‘n hospitaal is nie.

Ou Priester, ‘n vriend uit my jong dae uit,  het altyd vertel dat hy eendag so gelê het voor die televisie op ‘n Vrydagaand toe hy skielik sien en voel hoe sy maag opswel. Hy sê dis naderhand asof hy ‘n boep het. Sommer binne ‘n uur of twee.  Besluit net daar hy moet maar eerder hospitaal toe, want iets is ernstig verkeerd.  Die twee nursies laat weet hom hy gaan moet gaan vir ‘n “enema”, want sy derm het gedraai en dit kan bars.  Hy weet nie so mooi wat ‘n “enema” is nie, maar hy weet wel dat die twee nursies baie mooi is. Hulle sê vir hom hy gaan in Saal 5 moet lê want dit is die naaste aan ‘n toilet. Maar hulle gaan eers ‘n ou oom daar moet uithaal, en hom in Saal 1 wat ver is van die toilet af sit, sodat Priester naby die toilet kan wees. Die ou manlike ego skop toe in by Priester. Meestal oor sy oningelightheid rondom wat hierdie enema-ding is. “Los die oom net daar. Ek sal in Saal 1 lê” sê hy ewe selfvoldaan. Daardie manlike ego maak mos dat jy enigiets sal doen wat nodig is om die nursies te beïndruk.

En toe gaan hy vir sy enema…

Hy vertel dat hy nog so lê in sy bed in Saal 1 wat ver van die toilet af is, toe besef hy dat sy skielike “behoefte” en die afstand na die toilet nie belyn is met mekaar nie. Hy gaan dit nie maak nie. Hy gaan hierdie mooi blink hospitaalvloer behoorlik bevuil vandag. Voor daardie twee nursies. Hy gryp sy “drip”, en hy storm uit sy bed uit. Net een van die drie wieletjies van die drip raak grond. Die ander twee hang so in die lug en raak net sou nou en dan grond, dan maak dit so “sjjjjrrrrrr- sjjjjjrrr” soos hy verby die twee nursies hardloop.  Hy vertel hy sien so in die hoek van sy oog hoe lê altwee van die nursies op hulle arms toe hy verby hulle hardloop. Hulle lag hulle longe uit, maar wil nie dat hy sien dat hulle vir hom lag nie. Sy verdiende loon. Ego is ‘n lelike ding. Hy vertel hy maak daardie toilet net betyds. Sit amper daar vir 30 minute. Die hele rol toiletpapier is net-net genoeg. En dan moet hy sy “drip” kry, sy hospitaalpakkie weer aantrek waar sy holle uitsteek agter, en weer by die twee nursies verbystap. Hulle maak asof niks gebeur het nie. Antwoord kamma die telefoon. Maak geen oogkontak nie. Sodra hy in sy bed inklim, dan kom rondte twee. Alles weer presies dieselfde. Storm uit die bed – nursies op hulle arms – 30 minute – min toiletpapier – weer verbystap  – nursies antwoord die telefoon. Hy vertel hy sal volgende keer self enige ou mens uit enige saal uitboender as hy weet dat hy weer moet gaan vir ‘n enema.

Of soos Andre Theron van Secunda my jare verlede vertel. Hy kry ‘n oproep dat sy vrou in Bloemfontein in kraam is. Maar hy is ver van Bloem af. Hy jaag met ‘n stink spoed Bloemfontein toe. Kom daar aan en hardloop na ontvangs toe. “Waar is mevrou Theron” gil hy vir die meisietjie. “Saal 7 boonste vloer – maar sy is reeds in kraam. Jy gaan moet hardloop. Gaan op met die vloer, draai links, en die derde vertrek aan jou regterkant is teaterklere. Trek dit aan en gaan dan na teater 3 op dieselfde vloer. Maar maak vinnig, ek dink jy is klaar te laat” sê die meisietjie. Hy vertel hy trek daar weg met ‘n spoed en volg so rofweg die rigtingaanduidings. En hy maak ‘n deur oop. En daar binne is moppe en besems en seep en pienk rokke met wit kolletjies en ronde pienk musse en Handy Andy en Windolene. Jy ruik net seep. En hy dink so vinnig by homself dat dinge darem baie verander het in hospitale. Min wetend dat hy die skoonmakers se kamer oopgemaak het. Hy vertel dat almal in die teater, selfs sy vrou, vir hom gelag het toe hy uiteindelik daar inwals met sy pienk uniform met wit kolletjies en mus op die kop.

My eie storie is ook maar erg. Ek kom van die Grens af einde   1988 en ek stap saam met ‘n klomp van my grenspelle in ‘n biertent in Windhoek in. En ons kuier verskriklik. Want ons dink die wêreld skuld ons. Swaar op die brandstof. Die een bier na die ander.  En skielik staan daar ‘n man hier agter my wat nie hou van my gesig nie. Hy wil my foeter omdat iemand anders bier oor hom uitgegooi het. En hy vat my so agter my kop en slaan my kop in die houttafel in. Ek was uit vir so 15 minute. Kop op die tafel, voete op die grond. En toe ek wakker word, toe is alles net bloed. En my neus sit reg onder my linkeroog. Morsaf. Ja – dit was rowwe jare daardie.

‘n Paar weke later toe lê ek in die hospitaal in Windhoek. Hulle gaan my neus nou weer breek om dit darem net so bietjie reguit te maak.  Langs my lê ‘n omie van Okakarara. Dis ‘n klein dorpie in Namibië so 50 km suidoos van die Waterberg Nasionale Park.

Ons het altyd die plek Oshiterera genoem. Maar die omie kom nooit in ‘n hospitaal nie. Jy kan dit sien. Hy is so “out of place” soos wat kan kom. Jy sien net sy twee ogies wat onder die komberse uitloer. Hy hou elke beweginkie haarfyn dop. Hy vertrou niemand nie. En hy is bang – doodbang vir hierdie hospitaal.

En so ‘n groot nurse met ‘n bolla en sulke dik bo-arms kom daar na my toe. “Trek jou klere uit, en ook jou onderbroek. Trek hierdie jurk aan en sit die mus op jou kop. Klim terug in die bed. Jy is volgende…” blaf sy nors instruksies vir my.

Ek staan toe maar ewe gedwee op en trek die jurk aan.  Sit die mus op my kop. Lyk heel lagwekkend in die spieël.  Maar dis toe ek agterkom dat die jurk my holle laat uitsteek, dat ek toe net daar besluit ek gaan my onderbroek aanhou. En ek wonder by myself:” As hulle aan my neus gaan werk, hoekom moet ek my onderbroek uittrek?” Ek is dadelik agterdogtig. Klim met onderbroek en al terug in die bed. Mus op die kop.

Na ‘n rukkie kom die Nors Nurse weer daar aan. En so waar as wragtig, sy voel onder die komberse of ek my onderbroek uitgetrek het. “Ek het dan duidelik vir jou gesê dat jy jou onderbroek moet uittrek” baklei sy met my. Ek is te bang om my agterdogtigheid met haar te deel, want sy is groot en sterk. Met daardie bo-arms sal sy my ‘n klap gee wat skrik vir niks. En hulle gaan my nou uitsit – en wat gaan sy nie dan met my doen nie? Ek besluit om maar eerder gedwee my onderbroek te laat gaan.

Ek hardloop vinnig terug bed toe, want my holle steek uit. Lê daar en wag vir hulle om my te kom haal. Na ‘n rukkie bring die nurse vir my ‘n pilletjie. Sy sê dit is ‘n “kannie-worry” pil. Ek drink hom. En voel hoe my liggaam hom dadelik oorgee aan die “kannie-worry”. Dis ‘n heerlike gevoel. Die wêreld kan maar vergaan. Ek gee nie meer ‘n blou duit om nie. Almal se moere behalwe myne ….

Met nuwe moed vra ek die oom van Oshiterera hier langs my of hy kan verstaan hoekom ek my onderbroek moet uittrek as hulle aan my neus gaan opereer?

Hy is dadelik reg met ‘n antwoord, want hy hou alles dop: “Ja boetie – dit is sodat daardie nurse aan iets kan vashou as jy sou besluit om op te staan daar in die teater as hulle besig is met jou…”

Hy maak nie ‘n grap nie. Doodernstig. Dit is hoekom jy jou onderbroek uittrek as jy hospitaal toe gaan. Moet dit nooit vergeet nie.

Boeta se les

Yanik – as jy ooit moet hospitaal toe gaan en ek is nie meer met jou nie, onthou net asseblief ‘n paar dinge.

Eerstens, moet nooit ooit stry of baklei met die nurse nie. As sy vir jou opdrag gee om jou onderbroek uit te trek, laat val daai broekie. Dadelik.  Jy is in haar hande, nie andersom nie. Vra maar vir jou pa.

Tweedens, pasop vir die manlike ego in ‘n hospitaal. Skop die ou tannie of oom self uit haar bed uit as die nurse dink sy moet ruil met jou. As hulle jou vra of jy seer het, sê dadelik ja. Selfs al voel jy geen pyn nie. “Vulnerability is the name of the game.” Met ego in ‘n hospitaal gaan jy net jou gat sien. Onthou dit. Vra maar vir Priester.

En dan, baie belangrik.  Moenie skaam wees om verkeerde klere aan te trek of foute te maak nie. Glo my, dis nie meer vir hulle so snaaks nie. Jy is die pasiënt, en hulle is die dokter. Jy is swak en hulle is sterk. Speel hom so. Hulle sien baie erger dinge as dit wanneer jy oopketel onder narkose met ‘n oop bek lê en roggel terwyl die kwyl drip op die vloer.  Vra maar vir oom Andre.

Miskien is die groot ding van ‘n hospitaal dat dit ons eintlik maar net terugbring na wie ons eintlik is. Nietig en broos.  Ons kan niks doen op hierdie aarde sonder Sy groot genade nie – selfs ons eie asemhaling is net uit Sy genade, elke hartklop net bloot genade. Geen wonder daar staan geskrywe dat die geseënd is wat weet hoe afhanklik hulle van God is.

Moet dit nooit vergeet nie. Ons is ongelooflik nietig. Broos, selfs al dink jy op jou jonge ouderdom jy kan alles doen.

Vra maar vir Priester, en Andre, en jou eie pa. Ons weet. Die hospitaal het ons dit geleer. Dis met ‘n drip op drie wielietjies, ‘n pienk uniform met wit kolletjies en ‘n omie van Oshiterera waar ons die lessie baie mooi geleer het.

Lief vir jou

Pappa

 

 

 

In April 1989 is ‘n man met die naam Martti Ahtisaari Namibië toe gestuur om UNTAG (United Nations Transition Assistance Group) te kom lei in Namibië.  Die man was ‘n yster. Hy was onder andere die 10de president van Finland (1994 – 2000) en ook ‘n Nobel Peace Price winner.  Groot prestasies.

My pa werk daardie tyd (1989) by die SWAUK (Suidwes Uitsaai Korporasie). Hy kry die opdrag om vir hierdie belangrike man ‘n Namibiese ervaring te gee sodra hy land in Windhoek en net voor al hierdie groot veranderinge (Resolusie 435 en wat nog) behoorlik gaan afskop. En in die SWAUK se beskeie oordeel is daar niks beter om ‘n belangrike gas te ontvang as om 5 Landrovers behoorlik “op te kit” en dan sommer vir Martti op te laai soos hy land by JG Strijdom (die lughawe se naam destyds) net buite Windhoek. Dan ry hulle sommer van die lughawe af dadelik wes Namib woestyn toe. Jy het nie Namibië ooit ervaar as jy nie die Namib woestyn ervaar het nie. En ten minste een nag onder die sterre in die woestyn geslaap het nie.

En so kom Martti toe die dag daar aan in Namibië. My pa vertel dat die man net die beste VIP behandeling kry. Hy klim saam met my pa in die voorste Landrover en daar ry die konvooi wes, Namib woestyn toe. Hulle het die beste kamptoerusting, die beste koffie, baie duur wyn en whisky; net die beste “stretchers” en waaraan jy nog kan dink. Alles netjies ingepak in die vyf Landrovers. Martti mag nooit een oomblik ongelukkig raak nie. Hy is baie belangrik. Hy is die VIP. Hulle gaan hierdie man behoorlik op hulle hande dra. Hy sal vir altyd verlang na hierdie paar dae in die woestyn.

My pa vertel dat die Martii-ou toe eintlik ‘n baie aangename ou is. Soos hulle ry, praat hy oor alles en nog wat. Dis mooi wêreld daar waar die lughawe is – Khomas Hochland.  En as dit so bietjie gereën het, dan is dit grasgroen. Daar is darem niks lekkerder as die reuk van nat stof nie. Die konvooitjie ry deur die Khomas Hochland. Grondpad.  Hulle ry agtermekaar,  wes, Namib woestyn toe.

Maar soos hulle ry, word die veld al hoe yler. Dit is normaal, want jy ry wes. Jy ry woestyn toe. Soos wat jy woestyn toe rry, so is dit heel normaal dat die bome en bosse al hoe m inder word. My pa vertel dat Martti ook al hoe stiller raak soos die bome en bossies minder word.  Naderhand is dit net die uitsondering op die reël as Martii praat. Hy trek al hoe dieper in sy dop in. My pa is bekommerd. Hulle VIP is nie meer so lekker nie. En hy lyk ook nie meer so lekker nie.

Uiteindelik kom hulle by hulle bestemming aan. Die son trek nou al water. Hulle is nou behoorlik in die Namib woestyn in. So ver as wat jy kan kyk, sien jy net vlakte. En watter beter Namibiese ervaring kan hulle nie vir Martti gee as dit nie. Hulle slaan die kamp op. Die idee is dat jy vanaand op jou “stretcher” gaan slaap onder die woestynhemel. Nie binne in ‘n tent nie. En as jy op jou een sy draai dan kan jy 800 kilometer ver kyk oor die horison. En as jy omdraai, dan kyk jy net eenvoudig 800 kilometer in die teenoorgestelde rigting in. En dan hopelik roer iets binne jou. Iets van jou eie nietigheid. Dat jy eintlik maar net ‘n ou klein miertjie is in hierdie grote heelal.  En my pa hoop met harte dat daardie “penny” sal “drop” by ou Martti vanaand…

Hulle steek die vuur aan. Kameeldoringhout. Tafel Lager word oopgemaak. Hulle het nou ver gery. Tyd vir ‘n koue een.  Die son sak rooi in die weste.  Dis ‘n ongelooflike mooi sonsondergang. En nou gaan hulle lekker vleis braai – alles vyf ster natuurlik – want hulle VIP moet ‘n Namibiese ervaring kry.

Hulle VIP…?  Waar is hy? Hulle kom agter vandat hulle hier aangekom het, sit Martti nog steeds binne die Landrover… Hy het nog nooit uitgeklim nie. Daar is iets groot fout. My pa stap vinnig oor na die Landrover. Martti sit binne.   Hy klop liggies aan die venster. Martti draai die venster oop, maar nie heeltemal nie. “Sir, is everything OK?” vra my pa. “Are we going to sleep here tonight” vra Martti met ‘n bewerige stem. “Yes, Sir. Look, we have got a fire going. You are going to sleep under the stars here tonight. In the Namib desert. And you will hear what silence really means tonight when we sleep.  Can I get you something to drink?”

Martti beweeg nie. “Can we go, please? I will not be able to sleep here tonight. It is…. It is too remote.” My pa sien ‘n traan in Martti se oog. Die VIP is bang. Hy is bang tot die dood toe. Hy kan dit aan sy stem hoor.

Dit is sewe uur in die aand. Die son is so pas onder. Hulle is so ongeveer 300 kilometer van Windhoek af. Hulle gaan nou alles weer moet opslaan, oppak en terugry Windhoek toe.  Maar Martti is die VIP. Alles gaan oor hom. En die man is nie gelukkig nie. En hulle “job” is om hom gelukkig te hou. En dit lyk nie asof hulle dit regkry nie.

My pa breek die nuus aan die ander manne. Hulle mompel. Hulle het so uitgesien na ‘n lekker kuier hier in die woestyn. Nou stop hierdie blêddie Fin al hulle plesier.  Hulle pak op, maak die vuur dood. Traag ry die konvooitjie die lang pad terug Windhoek toe. Alle grappies op ‘n stokkie. Die “trippie” is verby.

Dis tjoepstil in die Landrover. Martti praat nie ‘n woord nie. My pa besluit om nie die gesprek aan die gang te probeer sit nie. Los die man eerder uit. Hy het ‘n paar prosesse om deur te werk in sy eie kop.

Laat daardie aand toe boek my pa vir Martti in die Kalahari Sands hotel in Windhoek in.  Martti is weer mens. Hy gaan die hele naweek in die Kalahari Sands spandeer. En dis waar hy eerder wil wees. Nie in die woestyn op ‘n “stretcher” onder die sterre nie.

My pa vertel hy besef dat Martti grootgeword het in Europa. Daar waar daar die hele tyd liggies en geraas is. En dat die Namib woestyn totaal die teenoorgestelde is waaraan die arme man gewoond is. Die skok van die verlatenheid en niksheid was seker net te groot vir Martti.

Boeta se les:

Yanik, daar is ongelooflike “magic” in die woestyn. Jy moet sorg dat jy gereeld in ‘n woestyn uitkom in jou lewe. Dan gaan sit jy daar op ‘n stoel, en jy staar in die verte in. Dan  sal jy agterkom na ‘n rukkie (soms vat dit langer) begin ou “files” waarvan jy al lankal vergeet het, vanself van jou derms af na jou kop toe kom. Heel natuurlik. En daardie “files” skree dan: “Process me – process me, please!” Dan sit jy op jou stoel en jy werk deur daardie “file”. Sorg dat niemand jou pla nie. Jy moet alleen wees. Dit lei soms daartoe dat jy kliphard sit en praat met jouself, maar moenie toelaat dat daardie “file” weer van jou kop afgedruk word na jou derms toe nie. Want ons doen dit te veel.

Ons het nie meer tyd in hierdie gejaagde lewe om deur al ons “files” te werk nie. En dan kan ons nie verstaan hoekom ons moeg en uitgeput is nie. Werk asb deur jou “files”. Die woestyn is soos Traxa salf wat Mamma altyd op jou seerplekke sit. Hy trek daardie “file” van jou derms af na jou kop toe. Heeltemal op sy eie sonder dat jy enige moeite hoef te doen.  Sodat jy deur hom kan werk.

Kyk na Martti. Hulle sê hy het so gereageer want hy is nie gewoond aan die woestyn nie. Ek is nie so seker nie. Ek dink hy het besef hierdie plek gaan hom tot stilstand forseer sodat hy ook deur sy eie “files” moet werk. Dis wat ‘n woestyn doen. Jy kan nie weghardloop nie. My goeie vriend Essie sê altyd dat daar nie paaie in ‘n woestyn is nie. In ‘n groot stad met baie liggies is dit maklik om weg te hardloop. Nie in die Namib nie.

En kyk na Jesus.  Daar is ‘n duidelike patroon in Sy lewe. Hy het gereeld weggegaan na ‘n stil plek toe. Hy is versoek in die woestyn. Dis daar waar jou “files” vir jou lê en wag! Ek is seker Hy het ook daar iewers gesit en deur al Sy “files” gewerk.

Scott Peck skryf ‘n boek jare gelede – “The Road Less Travelled”. En hy begin die boek met die sin: “Life is difficult”. En dat die lewe moeilik is omdat die lewe probleme het. So eenvoudig soos dit.  En dat probleme nie weggaan as ons dit ignoreer nie. Ons dink so, maar dit is nie so nie. Hy gaan lê net in jou derms as jy hom ignoreer. Dit gaan slegs weg as ons dit in die gesig staar en daardeur werk. Dit is “the road less traveled” – om probleme te laat weggaan deur hulle in die gesig te staar en deur hulle te werk, en nie toe te laat dat hulle onverwerk in jou derms gaan lê met die vals hoop dat dit sommer vanself daar opgelos gaan word nie. Dit gaan nie.  En as jy besef dat die lewe veronderstel is om moeilik te wees want die lewe het probleme, dan is dit skielik asof die lewe makliker is.

Werk deur jou “files”, Boeta! En gaan gereeld woestyn toe sodat hulle van jou derms af na jou kop toe kan kom!

Gereeld!

Lief vir jou

Pappa

 

 

In die jaar 1987 toe gaan ek Weermag toe. Net na matriek. Ek het in 1986 Matriek geskryf by Hoërskool Academia in Windhoek, Namibië.  Mnr Du Plooy het eendag tydens ons Jeugweerbaarheidsklas in sy “browns” vir ons kom verduidelik hoe belangrik dit vir ons is om Weermag toe te gaan. Ons moet gaan veg teen die kommunisme en SWAPO. Hy was verskriklik begeesterd en het sy “dog tags” onder sy hemp uitgeruk om vir ons te wys hoe belangrik die Army is. Maar ek onthou so goed dat sy “dog tags” aan sy bril vasgehaak het toe hy dit probeer uithaal. En daar staan hy voor in die klas, al sukkelende om die “dog tags” los te kry. Ons het hom skaapagtig aangegaap, maar ook deeglik bewus van die verantwoordelikheid wat op ons as jong manne se skouers gelê is om ons land te beskerm sodat die vrouens en kinders lekker kan slaap in die aand. En ons het daardie klas afgesluit met ons lied: ℘In Suidwes wil ons graag bly, dis die wêreld net vir my, sorgeloos en kommervry. Met ons sweet het ons betaal, vir ons land en volk en taal, ons land, Suidwes, verre land. Wiederschau…℘ ”

Daardie middag onthou ek het ek “Green Berets” herhaaldelik geluister en my besluit geneem – ek gaan volgende jaar Army toe!

Ons moes eers gaan basiese opleiding doen in Osona basis, naby Okahandja. Ek onthou nog die dag toe ek inklaar in Windhoek en vir almal totsiens sê! Dit was ongelooflik “daunting” – ek het geen benul gehad wat voor my gelê het nie.

Ons is op die Samil 50’s daar weg Osonabasis toe.  Eerste ding wat met ons gebeur het is al ons hare is afgesny met ‘n nommer 1 – poenskop pappie. Ons is toegedeel in ons  bateljonne. Ek onthou ek was in Charlie kompanie Peleton 5. Ons is ge-“kit” met staaldak, webbing en geweer, waterbottel, boshoed, trommel, pikstel; varkpan, slaapsak, staaldak en nog ‘n helse klomp goed wat ons kamma as troep sou nodig het. Elkeen kry ‘n magsnommer. As jy hom vergeet, is jy in jare se moeilikheid. Ek onthou myne tot vandag toe – 84802040 SCE. En dan moes ons alles in die trommel gooi, dit in die hoogvoor kry en hardloop na die volgende bestemming.

Ons is toegedeel in ons tente, en toe alles verby is, het ons so vinnig ‘n kans gekry om asem te skep op jou bed in jou tent.  “Wie is julle Samajoor?” vra ‘n troep wat sy kop daar by ons tent insteek. “Samajoor Staaldraad” mompel een van my nuwe tentmaats. “Eina – arme julle. As ek julle is sorg ek dat ek wegkom. Dis nag vir julle” – lag die troep en weg is hy. Ek het nog nie vir Staaldraad ontmoet nie. Maar dit klink nie goed nie. Lyk my ons het die verkeerde looitjie getrek. Maar ‘n ou is ook so oorweldig met alles wat gebeur dat jy nie eintlik te veel aandag skenk aan die feit dat jy toegedeel is aan “Staaldraad” nie.  Ons “bandwydte” kan nie nog ‘n verdere verrassing akkommodeer nie.

Dit word skemer. Skielik hoor ek ‘n skril fluitjie wat blaas. “Tree aan” word daar gebulder deur Korporaal Cassie. Hy was die jaar voor ons in in dieselfde skool in matriek, en nou is hy ‘n korporaal. En hy het ‘n houding aan hom soos jy nie kan glo  nie. Want ons is nou rou troepe, en nou is hy in “charge”. En alles wat ooit verkeerd geloop het in sy skoolloopbaan en al sy patologie en “issues” gaan hy nou op ons uithaal.

Ons tree aan, maar dis maar ‘n gesukkel want ons verstaan nie mooi van “Peleton, peleton aandag” nie, en nog minder van “regs rig”, en dan nog minder van “oop orde mars”. Korporaal Cassie is sommer dadelik siedend.  Ek kan sien hier gaan dit net moeilik word, maar jy kan nie weghardloop nie. Dit sal nie help nie.

“Troepe, ek wil julle graag voorstel aan julle Samajoor”  sê Cassie.  “Hierdie is Samajoor Van Niekerk”. Cassie tree terug en Samajoor van Niekerk stap na vore.  Dis ‘n snaakse mannetjie. Hy is maer – net soos ek. Maar hy loop asof hy ‘n besem ingesluk het. Skerp gesiggie, met ‘n snor wat mooi krul soos dit enige Samajoor  wat sy sout werd is, betaam. Sy “bootse” is so blink jy kan jou hare daarin kam. Hy het so ‘n klein brilletjie waardeur hy na ons gluur. Staaldraad – dink ek. Hoekom Staaldraad?

“Naand troepe” sê hy saggies en met ‘n glimlag. Hy is vriendelik die Samajoor, dink ek. “Welkom op Osona. Ek is julle Samajoor en ek gaan mooi na julle kyk. Maak seker dat julle julle ouers bel vanaand om hulle te laat weet dat julle OK is, en gaan stort en klim vroeg in die bed. Môre is ‘n lang dag”. Dan maak hy ‘n omkeer soos net ‘n Samajoor kan, en loop daar weg.

Ons is nou weer in die hande van Korporaal Cassie. Hy is nie so vriendelik nie. ” As ek een van julle bliksems vang wat nie onmiddelik aantree in jou “overalls” wanneer ek die fluitjie more-oggend 04h30 blaas nie, dan gaan jy “k@k”.  Peleton, peleton uittree…”

Ek lê die aand in my bed. Dink by myself, wat ‘n dag. Ons het ingeklaar, ek is nou in die army… Nou gaan ek ‘n soldaat word, en ek gaan veg vir volk en vaderland. Swapo se gat. En Staaldraad is nie so erg nie. Hy praat dan so saggies en so mooi met ons soos ‘n pa met sy seun. Ek sal hierdie ding kan doen…dink ek. En toe slaap ek want ek was doodmoeg.

“PRRRRRRRRRTTTTT….” knal die fluitjie 04h30 die volgende oggend. Ek is klaar aangetrek in my “overalls” en “boots”, boshoed op die kop, web-belt aan. Wag al van 03h00 af vir daai fluitjie om te blaas. Korporaal Cassie loop breëbors rond. Dis lekker vir hom om ons so te sien rondhardloop soos hoenders met afkoppe. “Tree aan…. tree aan….” skree hy, harder as gewoonlik want Samajoor Staaldraad staan daar. Hy moet darem wys hy kan die ding doen.

Ons tree aan. Langste man heel regs en dan kom die res. Dis koel, maar nie so dat ons koud kry nie. Gisteraand het dit bietjie gereën en jy ruik die nat stof. “Môre troepe” sê Staaldraad. “Hoop julle het lekker geslaap? Is almal OK?” Tjoepstil. ” Goed, ons gaan so bietjie uitdril paradegrond toe. Ek het nodig om julle ‘n paar dinge van dril te leer. Kan sien dat daar baie skaafwerk nodig is. Ek sal sorg dat julle die beste drilpeleton in Osona is hierdie jaar. Doen net wat ek sê dan sal alles OK wees.”

“Rig op die regterflank – Voorwaarts mars.” Daar gaan ons. Korporaal Cassie is soos ‘n Jack Russel tussen ons, maar veral wanneer hy Staaldraad se aandag het. “ha liek ja hiek ja hiek ja je; ha liek ja hiek ja liek ja he” dril Cassie ons met geoefende styl daar weg.  “Lang man”, skree Cassie vir een van die manne wat heel voor dril. “Jy dril soos ‘n dr@l in ‘n wasbak. Hou jou arms reguit jou dom moer.  Skouerhoogte.”  Dan struikel een van die ander manne oor ‘n klip wat hy nie gesien het nie. “Ek sal vir jou so bliks@m dat jou sn@t om jou nek sal gaan en jou f@kken nek sal afruk” blaf Korporaal Cassie. Maar Samajoor Staaldraad is heel rustig. Ons gaan nie groot probleme hê nie, dink ek. Ou Cassie is meer bek as binnegoed, en Ou Staaldraad is ‘n vulletjie. Ons gaan draaie om hom stap.

Uiteindelik dril Cassie vir ons op die paradegrond op. Die Namibiese son kom rooi op oor die horison. Dis nog baie vroeg. Ons oefen enigiets van “oop orde mars”, na “presenteer geweer” na “makeer die pas” na “na regs salueer, saluut” na “stadige pas mars”. En Cassie is tussen ons die hele tyd. “Troep, jy is so bleddie maer jy kyk seker met twee oë deur ‘n sleutelgat” slaan Cassie ‘n hou na my kant toe. “Jy kan seker ‘n appel deur ‘n raket eet” slaan hy na ‘n man hier neffens my wie se tande so bietjie uitsteek uit sy mond uit. Was seker nooit by ‘n tandarts in sy lewe nie.

Dis nou 10h00. Dis nou warm. Staaldraad is ook nie meer so rustig nie. Ek kan sien sy gesig is rooi. Weet nie of dit van die son is en of dit van frustrasie is nie. Sy oē flits ook. Iets het die man nou ernstig omgekrap. “As julle nie wil luister nie, gaan julle voel…” skree hy uit die bloute uit. Maar met ‘n stem wat so dwarsdeur jou wil breek. Dis so ‘n skril gegil.” Daardie bergkop daar doer – sien julle hom – sy naam is Plesierkop. Daar gaat julle…” jaag hy ons op teen ‘n kop wat so kilometer ver van ons af is. Terwyl ek hardloop, wonder ek by myself: “Wat het nou gebeur? Wie het vir Staaldraad de hel in gemaak.”

Plesierkop is steil, en jy sien dadelik ‘n diep spoor soos vorige arme slagoffers hulle sweet daar laat val het. Almal is na ‘n hele ruk terug. Ons is pootuit. Die hitte en Plesierkop is besig om sy tol te vat.

Maar Staaldraad lyk nou selfs meer de bliksem in. Sy gesig is bloedrooi, en hy gil so skril dat jy hoendervleis kry. “Haal julle waterbottels uit en lê op die grond” gil hy. “Rol” gil hy nog ‘n opdrag. “Staan op”  gil hy weer. “Drink water” gil hy. “Rol weer” gil hy. “Rol vinniger” gil hy. “Staan op” gil hy. “Drink water” gil hy. “Rol weer” gil hy. Ons begin die een na die ander opgooi, want om op ‘n warm paradegrond met ‘n moeë lyf te rol met ‘n klomp water in jou maag maak jou baie naar. Staaldraad en Cassie staan en kyk wie het nog nie opgegooi nie. “Ons gaan aanhou hiermee totdat ieder en elk van julle gek@ts het vandag” dra Cassie by tot die slagting.

Toe die laaste man opgooi, skree Staaldraad weer: “Plesierkop verlang na  julle…” en daar gaan ons weer. Ek dink by myself – miskien gaan ek al uitval op my eerste dag in die Army, want ek kan nie meer nie. Maar ek byt vas. Op teen Plesierkop, en af.  Terug na Staaldraad en Cassie toe. Cassie staan en rook terwyl hulle vir ons wag.

“Julle gee nie om vir julle maatjie nie, sien ek” sê Staaldraad. Ek verstaan eers nie, maar sien almal kyk terug. Doer op die paradegrond lê ‘n man. Sy liggaam kan nie meer nie. Hy huil kliphard. “Gaan haal die dônner” sê Staaldraad.  Ons gaan haal hom. Hy hang soos ‘n lel tussen twee manne wat hom dra. Trane loop oor sy wange. Maar dis sulke bruin strepe want sy gesig is vol stof. “Gaan lê jy daar onder die boom soos ‘n meisietjie en verlang na jou mamma, terwyl ons weer probeer met die dril” koggel Staaldraad.

Ek gaan dit nie maak nie, dink ek. As ek nog een keer teen Plesierkop moet uithardloop, dan gaan hulle my langs daardie man neerlê.  Ek sien al hoe lê ek lepel met hom onder die boom.

Die hele dag het ons gedril, gerol en gehardloop. En gekôts. En toe sak die son. Weereens ‘n pragtige sonsondergang soos jy net kan kry in Namibië.  En Staaldraad se gesig is nie meer rooi nie. En hy praat rustig en sag. Dis asof hy ‘n gedaanteverwisseling ondergaan het. Wat de hel gaan aan?

Daardie aand in ons tent vertel een van die ou manne vir ons die waarheid. “Weet julle nie hoekom is sy naam Staaldraad nie? Dis omdat hulle ‘n stuk van sy skedel weggeskiet het in Angola. Hulle het ‘n staalplaat in die plek daarvan gesit.” Dadelik maak ek die konneksie. Daardie staalplaat word warm wanneer die son op hom skyn, en dan word Staaldraad geïrriteerd.  En wanneer die son nie skyn nie, dan is hy die rustigheid van self…

“Tree aan” skree Cassie. Dis aand. “Naand troepe”, groet Staaldraad ons vriendelik. “Dankie vir ‘n heerlike dag. Ek dink ons het regtig goeie vordering gemaak vandag, met beide drilwerk en fiksheid. Onthou om met my te kom praat as julle enige probleme het. Bel jou ma vanaand, gaan eet nou lekker en ons het gesorg vir lekker warm water vir ‘n stort. Skree as julle koud kry – ek het ekstra komberse…”

Ek lê die tweede aand in my bed. Die Weermag se basies was daardie jare drie maande. Drie maande wat vir my voorlê op Osona saam met Samajoor Staaldraad en Korporaal Cassie. En die son skyn elke dag op Osona. Want dit is net anderkant Okahandja. Dit is baie min dat jy enige wolke daar ooit sal sien. Genoeg son elke dag om te skyn – op Staaldraad se staalplaat.

Boeta se les:

Yanik – hierdie lewe is hard. En weet maar verseker dat jy altyd mense in enige organisasie gaan kry wat jou lewe gaan hel maak. Soos Staaldraad en Korporaal Cassie. Maar onthou een ding – Victor Frankl skryf in sy boek “Man’s Search for Meaning” dat die mens die enigste wese op aarde is waar hy die vryheid van keuse het tussen stimulus en respons. Geen ander wese het daardie vermoë nie.  Maak nie saak wat met jou gebeur op aarde nie, jy het altyd die vryheid van keuse om te besluit wat jou respons gaan wees….! Niemand kan dit ooit van jou af wegvat nie.

En watter beter voorbeeld het ons nie van dit as by ons Skepper nie? Toe Hy aan die kruis hang met spykers deur Sy hande, toe sê Hy: “Vader, vergeef hulle. Hulle weet nie wat hulle doen nie…!!” Hulle stimulus, en Sy respons. Ons kan net leer.

Ek het dit nooit so goed verstaan soos ek dit nou verstaan nie. My amper my hele lewe sover gevat om hierdie les onder die knieg te kry.  Maar nou verstaan ek hom beter. En as ek toegelaat het destyds dat Staaldraad en Cassie onder my vel ingekom het, dan het ek sekerlik nie dit gemaak in die Army nie. Maar ek het.

Lief vir jou

Pappa

 

 

 

 

 

 

 

My oupa was in sy laaste jare in Huis Ons Tuis in Gezina in Pretoria-Noord voor hy oorlede is.  Hy was in die Alzheimer saal.  Getref met Alzheimer’s. Dit is ‘n verskriklike siekte vir die wat weet. In 1996 was ek ‘n interne konsultant /sielkundige by die Militêre Psigologiese Instituut. Die twee geboue was reg langs mekaar.

Ek het gereeld vir my oupa daar gaan kuier wanneer ek geleentheid gekry het. Maar dit was nooit lekker vir my nie. Wanneer jy in daardie Alzheimer saal instap, dan twyfel jy soms aan God se genade. Daar sit letterlik ‘n klomp ou mensies die hele saal vol, maar dit is die doodse stilte is wat jou tref. Niemand praat ‘n woord nie. Elkeen sit net daar. In stilte. Alzheimer het hulle tot stilte gebring.

Stel jouself voor ‘n saal met so 50 -80 mense, en niemand praat ‘n woord met niemand nie. Dit is nogal ‘n onaardige ervaring.  Mense wat soveel jare se ondervinding en wysheid het maar dit nie meer kan deel nie want Alzheimer het hulle handbrieke opgetrek. Dit laat my altyd dink aan wat Eric Fromm, ‘n Duitse sielkundige gesê het:” We are so much together that we are all dying of loneliness”. Daardie stelling was nog nooit so waar elke keer wanneer ek in daardie saal ingestap het nie.

Ek vertel hierdie volgende storie met die meeste respek vir die mense wat in daardie saal sit.  Ek wil graag kontrakteer met die leser wat ‘n geliefde het wat ook al uit die Alzheimer-beker moet of moes drink – hierdie storie is nie om te spot met Alzheimer nie. Dit is net om dit makliker vir ons almal te maak deur so bietjie humor op die ding te sit. Anders raak dinge darem maar blêddie  morbied en swaar.

Ek en my oorlede pa het eendag vir my oupa gaan kuier. So stap ons toe in die Alzheimersaal in. Daar sit die ou mensies op ‘n knop. In stilte. Soveel mense en soveel stilte. Ons soek my oupa so tussen die mense uit. Niemand maak met ons oogkontak nie. En as hulle na jou kyk dan kyk hulle deur jou, nie vir jou nie. Elkeen net in sy eie ou wêreldjie.  Dan sien ons Oupa sit eenkant in ‘n hoekie. Ons stap na hom toe, en groet hom, Maar hy groet nie terug nie. Hy herken ons nie. Weet nie eers dat ons langs hom sit nie. Hy is ver weg, op sy eie plekkie iewers.

Ek gaan sit aan sy linkerkant, en my pa aan sy regterkant. Ons hou sy hande vas. Skuif reg op ons stoele. Maak reg vir ‘n lang sit in doodse stilte.  Want as jy sou praat sou jy eintlik rukkerig dans met die groter konteks.  Die stilte is groter as ons. Ons moet dit respekteer. Ons is nie groter as die spel  nie. Ontmoet hierdie mensies daar waar hulle is. Ons gaan in hulle spasie in, hulle is nie in ons spasie nie. Respek.

Voor my sit ‘n omie. Hy sit by ‘n tafel. Sy kop hang so skeef oor die tafel. Hy is baie ver weg. Verder as my oupa. En hy kwyl. En so met die tyd het die kwyl nou al behoorlik opgedam op die tafel.  Die kwyl hang eers so ‘n lang string aan sy mond totdat gravitasie naderhand die oorhand kry en dit op die tafel val. Snaaks hoe ‘n mens is – as jy so in stilte sit dan hou jy jouself maar besig met allerhande dinge. Ek begin ‘n speletjie in my kop om te raai presies wanneer sy kwylstring gaan val op die tafel.  Ek kry die oom jammer, maar ek moet myself darem ook op ‘n manier konstruktief besig hou in hierdie onaardse stilte. Of miskien is dit maar so ‘n bietjie OCD binne in my wat my nie wil toelaat om net stil te sit en aan niks te dink nie.

Dan skielik kyk hy op. Sy oë is helder. Hy soek iemand om mee te praat. Hy kyk vinnig rond in die saal op soek na ‘n maatjie vir ‘n praatjie, en dan sien hy vir my en my pa raak. Dadelik weet hy hy kan met ons praat! Weet nie hoe weet hy dit nie, maar hy het duidelik geweet!

“Julle sal nie glo wat gebeur met my nie” trek hy los na amper ‘n uur van kwyl op die tafel.  Ek is baie dik van die lag, want dit is bisar. Die een oomblik kwyl hy op die tafel en die volgende oomblik praat hy met ons asof niks fout is nie.

“Die dokter sê vir my ek het ‘n moerse probleem” gaan hy aan. “Die dokter het my laat weet dat my kop te groot is vir my lyf, en my nekwerwels gaan dit nie kan hou nie” vertel hy ons met oortuiging. “Hulle gaan my kop moet afsny – ek gaan vir drie maande sonder ‘n kop moet rondloop net om die nekwerwels ‘n kans te gee om te herstel”.

Ek kan my lag nie hou nie, maar uit respek vir die oom luister ons verder. “Haai oom – dit is verskriklik! Ons hoop die operasie sal ‘n sukses wees” praat ons hom moed in maar ek sukkel om my lag te kan hou. “Ja – en dan na drie maande gaan hulle my kop weer vasmaak aan my lyf. Teen daardie tyd is my nekwerwels dan weer reg” – vertel die oom.

Toe hoor ek vir die eerste keer in ‘n baie lang tyd my Oupa wat praat: ” Ja – daar wag vir jou ‘n harde tyd my ou maat”. Hy het nooit ooit iets gesê as ons daar by hom was nie. Maar daardie dag het hy sy woorde ingekry.

Toe kon ek nie meer my lag inhou nie. Ek is jammer ou mensies dat ek daardie dag so gelag het in julle teenwoordigheid. Maar regtig – dit het opgebou en ek kon dit later net nie meer inhou nie. My oupa wat so ver weg was en skielik vir ‘n paar sekondes weer met ons was voordat hy weer verder op sy ver alleenreis gegaan het. Weet tot vandag nie of hy die oom geglo het of nie. Net hy sou weet.

Boeta se les:

Yanik – siekte is ‘n lelike ding. Jy gaan baie daarvan sien op hierdie aarde. Want hierdie wêreld is maar stukkend. Onthou altyd dat jy siek mense met baie respek moet hanteer. Moet nooit spot met siekte nie. Maar moet ook nie vergeet om dinge ligter te maak vir jou en vir hulle deur nie die humor in die swarigheid raak te sien nie. Probeer om jou swaarkry met lekkerkry klaar te kry sou ou Langenhoven ons leer. Anders gaan die pad maar lank en swaar word.

Vra jou pa. Daardie ou mensies het hom dit geleer. In elke situasie, maak nie saak hoe swaar en seer dit is nie, is daar altyd maar so ‘n bietjie humor. Ek glo die Vader gee dit vir ons sodat ons las nie so erg hoef te wees hier op aarde nie. Hy sê dan Sy juk is sag. Miskien is dit die humor wat Hy gee wat die juk sagter maak. Dra daardie juk, maar nie sonder die lagie humor nie. Anders gaan jou knieë knak.

Lief vir jou

Pappa

 

 

 

 

 

 

 

My oorlede pa het by die SWAUK (Suidwes Afrikaanse Uitsaai Koöperasie) in Windhoek, Namibië gewerk toe ek kind was. Hy het altyd vertel dat daar  ‘n ou saam met hom gewerk het wat gehakkel het. Verskriklik. Maar dit was ‘n besondere manier van hakkel. Hy het altyd begin met “P-P-P-P-P” voordat hy iets sou sê. Iets soos “P-P-P-P-P maar dis darem ‘n lekker oggend vanoggend”. Moes altyd eers die “P-P-P-P-P” ding doen voordat hy sy sinnetjie kon sê.

My pa vertel hulle noem hom toe naderhand ou P-P-P-P-P. Dit word sy bynaam. Wreed soos die mens nou maar is! En so het die lewe maar aangegaan by die SWAUK so saam met my pa en P-P-P-P-P.

Tot eendag wat die grootmanne besluit maar so kan dit eenvoudig nie aangaan nie. Dit is hulle verantwoordelikheid om die P-P-P-P-P uit die man uit te kry. En hulle stuur hom na ‘n taallaboratorium in Pretoria. Maar die leser moet asseblief verstaan, vir ons Namibiane daardie tyd was Pretoria baie vêr. Dis in die Republiek. En ‘n taallaboratorium klink na iets allerverskrikliks. Daar is nie sulke goeters in Namibië nie.

So die hele gemeenskap is in rep en roer. P-P-P-P-P gaan “uitgesort” word. My pa gaan laai hom af op die lughawe. “P-P-P-P-P baie dankie Hennie! Sien jou binnekort” ppppp P-P-P-P-P en daar loop hy vliegtuig toe. My pa is verstom. As hy hom weer sien, dan gaan hy ‘n man raakloop wat nie meer ppppp nie. Ongelooflik, die wêreld waarbinne ons nou leef. Al die tegnologie en dinge, en dan is daar tot ‘n taallaboratorium in Pretoria.

‘n Week gaan verby. My pa moet weer vir P-P-P-P-P gaan haal op die lughawe. Hy is baie opgewonde, want nou gaan hy die wonderwerk heel eerste kan beskou. P-P-P-P-P kom aangestap en groet hom met ‘n glimlag:” P-P-P-P-P nou maar, hallo Hennie…..” . My pa groet beleefd terug. Help hom met sy bagasie, klim in die karretjie en ry terug Windhoek toe. Dinge maak nie lekker sin nie. Hy het dan nou nog steeds die P-P-P-P-P ding aan hom.  Na die taallaboratorium, die Pretoria ekskursie, die baie geld spandeer en alles.

Versigtig terwyl hulle ry, vra hy uit: “So het hulle jou nou uitgesorteer daar in Pretoria…?” P-P-P-P-P antwoord selfvoldaan:”P-P-P-P-P nou maar ek is heeltemal uitgesorteer Hennie. Ek is nou weer P-P-P-P-P nou maar heeltemal OK. Ek voel weer soos ‘n nuwe mens”.  My pa frons.

Hy vertel verder:” P-P-P-P-P nou maar hulle het vir my ‘n taalbrug ingesit.” My pa kan dit nie verstaan nie. ‘n Taalbrug?  P-P-P-P-P sien my pa is in die duister. “P-P-P-P-P nou maar dis eintlik heel eenvoudig Hennie. P-P-P-P-P nou maar hulle het my geprogrammeer en onder hipnose gesit.” My pa luister . P-P-P-P-P vertel verder: “P-P-P-P-P nou maar elke keer wat ek P-P-P-P-P, dan sê ek net eenvoudig – nou maar.”

P-P-P-P-P raak opgewonde:” P-P-P-P-P nou maar die nou maar kanselleer dan doodeenvoudig die P-P-P-P-P. So ek hoef nie meer vas te haak by die P-P-P-P-P nie – die nou maar-taalbrug verlos my daarvan.”

Hulle ry in stilte verder. My pa kry nie die kloutjie by die oor nie. Dit klink vir hom asof die taallaboratorium in die Republiek nou vir P-P-P-P-P heeltemal opgedonner het. Want hy is hier weg met ‘n P-P-P-P-P. En hy kom terug met dieselfde P-P-P-P-P en dan nog ‘n nou maar wat hy bygekry het…!

Natuurlik hardloop die storie baie vinnig in Windhoek. ‘n Week later verander P-P-P-P-P se bynaam na Nou Maar.

My pa vertel een oggend vroeg toe ry hy en Nou Maar Okahandja toe van Windhoek af.  My pa bestuur en Nou Maar hou hom geselskap. “P-P-P-P-P nou maar dis darem lekker so vroeg in die oggend”- vertel Nou Maar. “P-P-P-P-P nou maar kyk net hoe mooi is die veld…” gaan Nou Maar aan.  Die pad is so half gelig met ‘n grondwal aan die kante van die pad. As jy van die pad gaan afry, is die kans baie goed jy gaan jou karretjie rol as gevolg van die hoë walle.

Dan skielik sien my pa ‘n pragtige koedoebul wat vir hulle loer langs die pad. Dis koedoewêreld hierdie. En ‘n mooi koedoebul bly maar net eenvoudig ‘n mooi ding. My pa se volle aandag is op die koedoebul, en nie op die pad nie. En hy is reguit oppad om van die pad af te foeter soos hy hom vergaap aan die koedoebul.

Hy vertel die volgende oomblik toe hoor hy net vir Nou Maar wat benard hardop skree: ” P-P-P-P-P nou maar WOW!! P-P-P-P-P nou maar WOW!! ”

Gelukkig net betyds anders is hulle teen daardie walle af!

Maar Nou Maar kon nie net sê :” WOW” nie. Want hy het ‘n taalbrug. ‘n Baie fênsie taalbrug wat baie geld gekos het. Hy moet eers deur sy proseduretjie gaan om by die” WOW” uit te kom….Eers die P-P-P-P-P,  dan die Nou Maar, en dan eers die WOW!

Boeta se les:

Yanik – daar is niks wat jy kan doen wat sal maak dat ek vir jou meer of minder lief is nie. Jy maak my baie keer baie kwaad en soms wil ek jou vermoor, maar ek is vir jou lief net soos wat jy is!  En as ek so oor jou voel, probeer jouself indink hoe voel God oor jou! Jou Skepper – ek is maar net jou aardse pappa!

Pasop vir taallaboratoriums and taalbrûe en al sulke fênsie goeters! Dit mag miskien mooi klink op die oor – maar jy kan nie mense se  goedkeuring daarmee koop nie!  Wees net wie jy is! En as daar mense is wat nie van jou hou soos wat jy is nie, jammer vir hulle! Hulle mis uit sonder dat hulle eers weet!

Vra jou pa – hy weet! Hy het ook in daardie strik getrap van taallaboratoriums en taalbrue en allerhande deftige dinge net sodat ander ook sal dink ek is “cool”!

Die mense wat van jou hou en jou waardeer net soos jy is, is jou ware vriende! Moenie hulle afskeep nie! Spandeer jou geld, tyd en energie slim aan hulle. Die ander se moer….maar met baie liefde!

Lief vir jou

Pappa