In April 1989 is ‘n man met die naam Martti Ahtisaari Namibië toe gestuur om UNTAG (United Nations Transition Assistance Group) te kom lei in Namibië. Die man was ‘n yster. Hy was onder andere die 10de president van Finland (1994 – 2000) en ook ‘n Nobel Peace Price winner. Groot prestasies.
My pa werk daardie tyd (1989) by die SWAUK (Suidwes Uitsaai Korporasie). Hy kry die opdrag om vir hierdie belangrike man ‘n Namibiese ervaring te gee sodra hy land in Windhoek en net voor al hierdie groot veranderinge (Resolusie 435 en wat nog) behoorlik gaan afskop. En in die SWAUK se beskeie oordeel is daar niks beter om ‘n belangrike gas te ontvang as om 5 Landrovers behoorlik “op te kit” en dan sommer vir Martti op te laai soos hy land by JG Strijdom (die lughawe se naam destyds) net buite Windhoek. Dan ry hulle sommer van die lughawe af dadelik wes Namib woestyn toe. Jy het nie Namibië ooit ervaar as jy nie die Namib woestyn ervaar het nie. En ten minste een nag onder die sterre in die woestyn geslaap het nie.
En so kom Martti toe die dag daar aan in Namibië. My pa vertel dat die man net die beste VIP behandeling kry. Hy klim saam met my pa in die voorste Landrover en daar ry die konvooi wes, Namib woestyn toe. Hulle het die beste kamptoerusting, die beste koffie, baie duur wyn en whisky; net die beste “stretchers” en waaraan jy nog kan dink. Alles netjies ingepak in die vyf Landrovers. Martti mag nooit een oomblik ongelukkig raak nie. Hy is baie belangrik. Hy is die VIP. Hulle gaan hierdie man behoorlik op hulle hande dra. Hy sal vir altyd verlang na hierdie paar dae in die woestyn.
My pa vertel dat die Martii-ou toe eintlik ‘n baie aangename ou is. Soos hulle ry, praat hy oor alles en nog wat. Dis mooi wêreld daar waar die lughawe is – Khomas Hochland. En as dit so bietjie gereën het, dan is dit grasgroen. Daar is darem niks lekkerder as die reuk van nat stof nie. Die konvooitjie ry deur die Khomas Hochland. Grondpad. Hulle ry agtermekaar, wes, Namib woestyn toe.
Maar soos hulle ry, word die veld al hoe yler. Dit is normaal, want jy ry wes. Jy ry woestyn toe. Soos wat jy woestyn toe rry, so is dit heel normaal dat die bome en bosse al hoe m inder word. My pa vertel dat Martti ook al hoe stiller raak soos die bome en bossies minder word. Naderhand is dit net die uitsondering op die reël as Martii praat. Hy trek al hoe dieper in sy dop in. My pa is bekommerd. Hulle VIP is nie meer so lekker nie. En hy lyk ook nie meer so lekker nie.
Uiteindelik kom hulle by hulle bestemming aan. Die son trek nou al water. Hulle is nou behoorlik in die Namib woestyn in. So ver as wat jy kan kyk, sien jy net vlakte. En watter beter Namibiese ervaring kan hulle nie vir Martti gee as dit nie. Hulle slaan die kamp op. Die idee is dat jy vanaand op jou “stretcher” gaan slaap onder die woestynhemel. Nie binne in ‘n tent nie. En as jy op jou een sy draai dan kan jy 800 kilometer ver kyk oor die horison. En as jy omdraai, dan kyk jy net eenvoudig 800 kilometer in die teenoorgestelde rigting in. En dan hopelik roer iets binne jou. Iets van jou eie nietigheid. Dat jy eintlik maar net ‘n ou klein miertjie is in hierdie grote heelal. En my pa hoop met harte dat daardie “penny” sal “drop” by ou Martti vanaand…
Hulle steek die vuur aan. Kameeldoringhout. Tafel Lager word oopgemaak. Hulle het nou ver gery. Tyd vir ‘n koue een. Die son sak rooi in die weste. Dis ‘n ongelooflike mooi sonsondergang. En nou gaan hulle lekker vleis braai – alles vyf ster natuurlik – want hulle VIP moet ‘n Namibiese ervaring kry.
Hulle VIP…? Waar is hy? Hulle kom agter vandat hulle hier aangekom het, sit Martti nog steeds binne die Landrover… Hy het nog nooit uitgeklim nie. Daar is iets groot fout. My pa stap vinnig oor na die Landrover. Martti sit binne. Hy klop liggies aan die venster. Martti draai die venster oop, maar nie heeltemal nie. “Sir, is everything OK?” vra my pa. “Are we going to sleep here tonight” vra Martti met ‘n bewerige stem. “Yes, Sir. Look, we have got a fire going. You are going to sleep under the stars here tonight. In the Namib desert. And you will hear what silence really means tonight when we sleep. Can I get you something to drink?”
Martti beweeg nie. “Can we go, please? I will not be able to sleep here tonight. It is…. It is too remote.” My pa sien ‘n traan in Martti se oog. Die VIP is bang. Hy is bang tot die dood toe. Hy kan dit aan sy stem hoor.
Dit is sewe uur in die aand. Die son is so pas onder. Hulle is so ongeveer 300 kilometer van Windhoek af. Hulle gaan nou alles weer moet opslaan, oppak en terugry Windhoek toe. Maar Martti is die VIP. Alles gaan oor hom. En die man is nie gelukkig nie. En hulle “job” is om hom gelukkig te hou. En dit lyk nie asof hulle dit regkry nie.
My pa breek die nuus aan die ander manne. Hulle mompel. Hulle het so uitgesien na ‘n lekker kuier hier in die woestyn. Nou stop hierdie blêddie Fin al hulle plesier. Hulle pak op, maak die vuur dood. Traag ry die konvooitjie die lang pad terug Windhoek toe. Alle grappies op ‘n stokkie. Die “trippie” is verby.
Dis tjoepstil in die Landrover. Martti praat nie ‘n woord nie. My pa besluit om nie die gesprek aan die gang te probeer sit nie. Los die man eerder uit. Hy het ‘n paar prosesse om deur te werk in sy eie kop.
Laat daardie aand toe boek my pa vir Martti in die Kalahari Sands hotel in Windhoek in. Martti is weer mens. Hy gaan die hele naweek in die Kalahari Sands spandeer. En dis waar hy eerder wil wees. Nie in die woestyn op ‘n “stretcher” onder die sterre nie.
My pa vertel hy besef dat Martti grootgeword het in Europa. Daar waar daar die hele tyd liggies en geraas is. En dat die Namib woestyn totaal die teenoorgestelde is waaraan die arme man gewoond is. Die skok van die verlatenheid en niksheid was seker net te groot vir Martti.
Boeta se les:
Yanik, daar is ongelooflike “magic” in die woestyn. Jy moet sorg dat jy gereeld in ‘n woestyn uitkom in jou lewe. Dan gaan sit jy daar op ‘n stoel, en jy staar in die verte in. Dan sal jy agterkom na ‘n rukkie (soms vat dit langer) begin ou “files” waarvan jy al lankal vergeet het, vanself van jou derms af na jou kop toe kom. Heel natuurlik. En daardie “files” skree dan: “Process me – process me, please!” Dan sit jy op jou stoel en jy werk deur daardie “file”. Sorg dat niemand jou pla nie. Jy moet alleen wees. Dit lei soms daartoe dat jy kliphard sit en praat met jouself, maar moenie toelaat dat daardie “file” weer van jou kop afgedruk word na jou derms toe nie. Want ons doen dit te veel.
Ons het nie meer tyd in hierdie gejaagde lewe om deur al ons “files” te werk nie. En dan kan ons nie verstaan hoekom ons moeg en uitgeput is nie. Werk asb deur jou “files”. Die woestyn is soos Traxa salf wat Mamma altyd op jou seerplekke sit. Hy trek daardie “file” van jou derms af na jou kop toe. Heeltemal op sy eie sonder dat jy enige moeite hoef te doen. Sodat jy deur hom kan werk.
Kyk na Martti. Hulle sê hy het so gereageer want hy is nie gewoond aan die woestyn nie. Ek is nie so seker nie. Ek dink hy het besef hierdie plek gaan hom tot stilstand forseer sodat hy ook deur sy eie “files” moet werk. Dis wat ‘n woestyn doen. Jy kan nie weghardloop nie. My goeie vriend Essie sê altyd dat daar nie paaie in ‘n woestyn is nie. In ‘n groot stad met baie liggies is dit maklik om weg te hardloop. Nie in die Namib nie.
En kyk na Jesus. Daar is ‘n duidelike patroon in Sy lewe. Hy het gereeld weggegaan na ‘n stil plek toe. Hy is versoek in die woestyn. Dis daar waar jou “files” vir jou lê en wag! Ek is seker Hy het ook daar iewers gesit en deur al Sy “files” gewerk.
Scott Peck skryf ‘n boek jare gelede – “The Road Less Travelled”. En hy begin die boek met die sin: “Life is difficult”. En dat die lewe moeilik is omdat die lewe probleme het. So eenvoudig soos dit. En dat probleme nie weggaan as ons dit ignoreer nie. Ons dink so, maar dit is nie so nie. Hy gaan lê net in jou derms as jy hom ignoreer. Dit gaan slegs weg as ons dit in die gesig staar en daardeur werk. Dit is “the road less traveled” – om probleme te laat weggaan deur hulle in die gesig te staar en deur hulle te werk, en nie toe te laat dat hulle onverwerk in jou derms gaan lê met die vals hoop dat dit sommer vanself daar opgelos gaan word nie. Dit gaan nie. En as jy besef dat die lewe veronderstel is om moeilik te wees want die lewe het probleme, dan is dit skielik asof die lewe makliker is.
Werk deur jou “files”, Boeta! En gaan gereeld woestyn toe sodat hulle van jou derms af na jou kop toe kan kom!
Gereeld!
Lief vir jou
Pappa